Yöntem değişti cari açık patladı

Güncelleme Tarihi:

Yöntem değişti cari açık patladı
Oluşturulma Tarihi: Kasım 01, 2004 10:02

Cari işlemler dengesi aylık bazda bu yıl eylülde ilk defa 60 milyon dolarla fazla verirken, Merkez Bankası’nın ödemeler dengesi istatistiklerinin metodolojisinde badelsiz ithalatla ilgili olarak yaptığı değişiklik sonucu yılın ilk dokuz aylık dönemindeki toplam cari işlemler açığı 10.6 milyar dolara yaklaştı.

Haberin Devamı

Eylül sonu itibariyle son bir yıllık cari işlemler açığı 14.2 milyar doları buldu. Daha önce 6.9 milyar dolar olarak açıklanan 2003 yılı cari işlemler açığı da bedelsiz ithalatla ilgili düzenleme yüzünden 7.9 milyar dolar olarak revize edildi.

Merkez Bankası, eylül ayı ödemeler dengesi istatistiklerini, 2003 yılı ve bu yılın önceki aylarına ilişkin istatistiklerde de önemli bir revizyon yaparak açıkladı. Buna göre cari işlemler, bu yıl aylık bazda ilk kez 60 milyon dolarla fazla verdi. Eylülde ödemeler dengesi tablosundaki tanımıyla dış ticaret açığı yüzde 50.9 oranında artarak 1 milyar 984 milyon dolar olarak gerçekleşirken, net turizm gelirleri yüzde 5.5 artışla 2 milyar 308 milyon dolara ulaştı.

Haberin Devamı

Merkez bankası daha önce ağustos ayında da cari işlemler açığının fazla verdiğini açıklamıştı. Ancak Bankanın, bedelsiz ithalatla ilgili olarak ödemeler dengesinde yaptığı düzenlemeden sonra cari işlemlerin ağustosta 34 milyon dolar açık verdiği hesaplandı. Bu yılın önceki aylarında da aynı düzenleme yapıldığı için, ocak- ağustos dönemi için daha önce 9.8 milyar dolar olarak hesaplanan cari işlemler açığı 10 milyar 610 milyon dolar olarak revize edildi. Eylüldeki 60 milyon dolarlık fazlayla birlikte Ocak-Eylül 2004 dönemi cari işlemler açığı 10 milyar 550 milyon dolar oldu.

Bu düzeleme sonucu eylül sonu itibariyle son 12 aylık dönemde toplam cari işlemler açığı ise 14 milyar 246 milyon dolarla rekora ulaştı.

Yapılan düzeltme sonucu daha önce 6 milyar 850 milyon dolar olarak açıklanan 2003 yılı cari işlemler açığı ise 1 milyar dolardan fazla artarak 7 milyar 905 milyon dolara kadar yükseldi.

DÜZENLEME NASIL YAPILDI

Merkez Bankası, istatistiklerin iyileştirilmesi amacıyla devam eden çalışmalar kapsamında, son dönemde ödeme şekli "bedelsiz ithalat" olarak beyan edilen işlemlere ilişkin değerlerde gözlenen dikkat çekici artış nedeniyle, DİE’den bu kaleme ilişkin daha ayrıntılı bilgi talep edildiğini ve 2003 yılında 1 milyar 79 milyon dolar olan ve 2004 yılı Ocak-Ağustos döneminde 1 milyar 542 milyon dolara ulaşan söz konusu işlemlerin, 2003 yılı için 1 milyar 55 milyon ve 2004 Ocak-Ağustos dönemi için ise 712 milyon dolar tutarlarındaki kısımlarının, IMF Ödemeler Dengesi 5. El Kitabı" çerçevesinde bedelsiz ithalat sayılamıyacağı sonucuna varıldığını bildirdi. Bu nedenle, bu işlemler ödemeler dengesi tablosunun Cari İşlemler Hesabı/Cari Transferler/Bedelsiz İthalat Kaleminden düşüldü.

Haberin Devamı

Aynı kalem içerisinde kalan 2003 yılı için 24 milyon dolar ve bu yıl ocak-ağustos dönemi için 830 milyon dolarlık işlemlerin ise "finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilen kiralama işlemleri şeklindeki geçici ithalat" olduğu sonucuna varıldı.

Bu düzenlemelerden sonra net hata ve noksan kalemi, 2003 yılı için 1 milyar 55 milyon dolar, bu yıl ocak-ağustos dönemi için de 712 milyon dolar arttı. 

Aylarcari işlemler dengesi
(milyon dolar)
Ocak -932
Şubat-2.208
Mart -2.181
Nisan -1.694
Mayıs-1.322
Haziran -1.476
Temmuz -763
Ağustos -34
Eylül 60
Ocak-Eylül-10.550
Son 12 ay -14.246

Haberin Devamı

17.5 MİLYAR DOLARLIK DIŞ TİCARET AÇIĞI

Ödemeler dengesi bilançosundaki tanımıyla Türkiye bu yıl ocak-ağustos döneminde, 2 milyar 893 milyon dolar olan bavul ticareti gelirleri de dahil 47 milyar 690 milyon dolarlık ihracat yaparken, ithalat ise 62 milyar 515 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Dış ticaret açığı ise 17 milyar 492 milyon dolara yükseldi. Bu dönemde ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 30, ithalat yüzde 41 ve dış ticaret açığı da yüzde 80 oranında arttı. Dış ticaret açığındaki yüzde 80’lik büyüme cari işlemler açığının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 135 oranında artarak 10 milyar 550 milyon dolara yükseltti. Geçen yılın ilk dokuz ayında Türkiye 4 milyar 479 milyon dolar açık vermişti.

Haberin Devamı

HİZMETLERDEN 10.2 MİLYAR DOLAR FAZLA

Ocak-ağustos döneminde hizmetler dengesi ise artan turizm gelirlerinin etkisiyle 10 milyar 245 milyon dolar fazla verdi. Bu dönemde Türkiye’nin hizmet gelirleri yüzde 24.7 artarak 18 milyar 231 milyon dolara, hizmet giderleri ise yüzde 32.4 artarak 7 milyar 986 milyon dolara yükseldi.

Geçen yılın aynı döneminde 8 milyar 586 milyon dolar olan fazlanın bu yıl yüzde 19.3 oranında artmasında net turizm gelirlerinin yüzde 21.2 artarak 10 milyar 734 milyon dolara ulaşması etkili oldu. Türkiye bu dönemde 12 milyar 644 milyon dolar turizm geliri elde ederken, 1 milyar 910 milyon dolarlık da turizm harcaması yaptı. Hizmetler dengesinin önemli kalemi olan taşımacılıkta artan ithalata bağlı olarak net 834 milyon dolarlık açık verildi. Yurt dışı müteahhitlikten net 516 milyon dolarlık döviz girişi sağlandı.

Haberin Devamı

YATIRIM DENGESİNDE 4.1 MİLYAR DOLAR AÇIK

Büyük bölümünü dış borç faiz ödemelerinin oluşturduğu yatırım dengesinde ise geçen yıl 4 milyar 124 milyon dolar olan açık bu yıl 4 milyar 94 milyon dolara indi. Bu kapsamda Türkiye’nin ocak-eylül dönemi yatırım gelirleri yüzde 11 artarak 1 milyar 935 milyon dolara, yatırım giderleri ise yüzde 2.8 artarak 6 milyar 29 milyon dolara yükseldi.

Türkiye bu dönemde cari transferler yoluyla ise 791 milyon dolarlık giriş yaşandı. Bu girişin 532 milyon doları işçi dövizi, 259 milyon doları da resmi transferlerden oluştu.

12.5 MİLYAR DOLARLIK SERMAYE GİRİŞİ

Türkiye’ye ocak-eylül döneminde Türkiye’ye doğrudan yatırım, portföy yatırımı, orta, uzun ve kısa vadeli borçlanma ve mevduat gibi yollarla net 12.527 milyar dolarlık giriş yaşandı. Bu girişin 8 milyar 738 milyon doları cari işlemler açığının finansmanı için kullanıldı. Cari işlemler açığının kalan kısmı ise net hata ve noksan kaleminden kaynaklanan 1 milyar 812 milyon dolarla finanse edildi. Dolayısıyla sermaye girişleri Türkiye’nin döviz rezervlerini 1 milyar 465 milyon dolar artırdı.

Sermaye hareketleri kapsamında bu yıl Türkiye’ye, 1 milyar 218 milyon doları yabancıların gayrimenkul alımı yoluyla olmak üzere toplam 2 milyar 274 milyon dolarlık doğrudan yabancı sermaye girişi yaşandı. Türkiye’den yurt dışına yatırım için çıkan sermaye ise 666 milyon doları buldu. Böylece ilk dokuz ayna Türkiye, net 1 milyar 608 milyon dolarlık doğrudan yabancı sermaye yatırımı aldı.

Hazine’ne ve diğer kuruluşların uluslararası piyasalara yaptığı tahvil ihraçları ile yabancıların Türkiye’deki, Türkiye’deki yerleşiklerin de yurt dışındaki menkul kıymet alım satımlarını içeren portföy yatırımları yoluyla net 3 milyar 518 milyon dolarlık giriş kaydedildi.

Diğer yatırımlar yoluyla ise net 5 milyar 77 milyon dolarlık giriş yaşandı.
 

Ödemeler dengesi
(Ocak-Eylül; milyon dolar)
2003 2004
CARİ İŞLEMLER DENGESİ -4.479 -10.550
İhracat 36.65747.690
İthalat -46.355 -65.182
Hizmet Gelirleri 14.617 18.231
Hizmet Giderleri-6.031 -7.986
Yatırım Gelirleri1.743 1.935
Yatırım Giderleri-5.867 -6.029
Cari Transferler757 791
FİNANS HESABI 7.256 12.527
NET HATA VE NOKSAN 2.800 1.812
REZERV VARLIKLAR-5.577 -3.789

 

Haberle ilgili daha fazlası:

BAKMADAN GEÇME!