Merkez Bankası'ndaki Dolarlar

Daha önce yazdığımız, “47 milyar dolarlık bir fark” ile ilgiliydi.
Hazine Müsteşarlığı ile TC Merkez Bankası'nın açıkladığı “kısa vadeli dış borç stoku” arasında 47 milyar dolar fark bularak bunu sorgulamış ve Hazine Müsteşarlığı verilerinin dikkate alınmasının daha anlamlı olacağını belirtmiştik.
Yazımız üzerine, arayan Merkez Bankası yetkilileri son derece duyarlı davranarak bu farklılığı gideren bir çalışma yapacaklarını açıklamışlardı. Nitekim bir süre sonra da bu fark düzeltilmişti (Bkz.“47 milyar dolarlık fark düzeltildi” Hürriyet, 26 Eylül 2011).

133 MİLYAR DOLAR DÖVİZ REZERVİ

Bu gün ele alacağımız konu, okurlarımızın da çok merak ettiği Merkez Bankası'nda mevcut, 133 milyar dolar civarındaki döviz rezervleri ile ilgili..
Özellikle son yıllarda hızla artan bu rezervler çok kişinin dikkati çekmiş durumda.
Tabloda 2012 ve 2013 yıllarında, Merkez Bankası döviz rezervleri belirtilmiştir.

YARIDAN FAZLASI EMANET PARA

- 29 Mart 2013 itibariyle Merkez Bankası'nın rezervleri 126.7 milyar dolar
Bunun da 21 milyarlık kısmı altın, 105.7 milyarı da dolar.
3 Mayıs 2012 tarihi itibariyle gözüken 133.5 milyar dolar rezervinin de 20.2 milyar dolarlık kısmı altın, 113.3 milyar dolarlık kısmı ise dolar cinsinden döviz.
- Doların Yüzde 61'i Diğer Bankalara Ait
Merkez Bankası'nın, Mart 2013 ayı ile ilgili yayınladığı ayrıntılı son tabloya göre; bankaların topladığı mevduatın belli oranında "zorunlu karşılıklar" olarak Merkez Bankasına yatırdığı para yaklaşık 64.5 milyar dolar.
- Doların Yüzde 6.3'ü de Yurt Dışındakilerin Döviz Tevdiat Hesabı
Önemli kısmı yurt dışındaki vatandaşlarımızın açtığı "süper döviz hesabı" olan 2004 yılı sonunda 18.6 milyar doları bulan bu para giderek azalıyor. Mart sonu itibariyle 6.7 milyar dolar.

REZERVİN DAĞILIMI

TC Merkez Bankası'nın Mart 2013 sonundaki toplam rezervinin dağılımı aşağıdaki gibi:
64.5 milyar dolar bankaların zorunlu karşılığı, (116.2 milyar TL'lik)
6.7 milyar dolar yurt dışındaki Türklerin vd. döviz tevdiat hesabı,
21.0 milyar dolarlık altın,
+ 34.5 milyar dolar Merkez Bankası’na ait dolar
126.7 milyar dolar TC Merkez Bankası'nın toplam döviz rezervi.

Bilmeyenler için açıklayalım, bankalar topladıkları TL mevduatları için de TC Merkez Bankası'na dolar cinsinden “zorunlu karşılık” yatırıyorlar.
Eylül 2011'de zorunlu karşılıkların, yüzde 10'una kadar olan kısmının ABD doları ve/veya euro cinsinden tesis edilebilmesine olanak sağlandı. Zaman içinde bu oran yüzde 20'ye ve 40’a, Mayıs 2012'de de üst sınır yüzde 55'e yükseltildi. Daha sonra Rezerv Opsiyonu Katsayısı yani TL karşılıkların döviz olarak tutulma oranı (ROK) artırıldı. ROK artırıldıkça döviz cinsinden zorunlu karşılık da artıyor.

SICAK PARA VE DÖVİZ POZİSYONU

Bankalar, yurt dışından düşük maliyetle döviz borçlanmaktan ve mevduat munzam karşılığını TL yerine dolar olarak ödemekten, elindeki TL’yi de daha yüksek getiri ile kredi olarak kullandırmaktan memnunlar.

Normal koşullar altında, TC Merkez Bankası'nda gözüken (altın dahil) döviz rezervleri açısından sorun yok.
Sorun, ani bir sermaye kaçışında, sıcak para çıkışında olabilir.
Bu arada dikkati çeken bir durum da, Türkiye'de 2012'de cari açık önemli ölçüde azalmasına rağmen, sistemin üzerindeki "sıcak para baskısında" ciddi bir gerilemenin olmayışıyla ilgili..
Türkiye'nin mevcut koşullarında, özellikle Moody’s’in son not artışı ve Türkiye’nin yatırım yapılabilir seviyesini yükseltmesiyle, bir sermaye kaçışı ve sıcak para çıkışı gözükmüyor. Aksine sermaye ve sıcak para girişi gözüküyor. Ancak bir aksilik olur da şemsiye tersine dönerse, işte o zaman Merkez Bankası'nın direnme koşulları zorlaşır..