Güncelleme Tarihi:
Devlet Bakanı Abdulhaluk Mehmet Çay, MoÄŸolistan'da yürütülen ''Türk Anıtları Projesi'' kapsamında çıkarılan ve Bilge KaÄŸan'a ait olduÄŸu düşünülen kıymetli eserlerden oluÅŸan toplu buluntuyu tanıttı. Çay, buluntuların 1300 yıl öncesinin Türk sanat ve kültür hayatına dair önemli veriler saÄŸlayacağını söyledi.Â
Çay, Türk İşbirliği ve Kalkınma Dairesi Başkanlığı'nda (TİKA) düzenlediği basın toplantısında, ''Bilge Kağan Hazinesi''ne ilişkin bilgi verdi. Projenin 1995 yılında 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in Moğolistan'a yaptığı resmi ziyaretin ardından hayata geçirildiğini anlatan Çay, son 2 yılda çalışmaların hız kazandığını söyledi.
Projede 35 Türk ve 11 Moğol bilim adamından oluşan 46 kişilik bilim heyetinin görev aldığını ifade eden Çay, şöyle konuştu: ''Bölgenin coğrafi koşulları sebebiyle özellikle kış ayının erken gelmesi ve uzun sürmesi, kazıların genellikle Temmuz ve Ağustos ayına sirayet etmesine sebebiyet verdi. O bakımdan, kazılarımızı mecburen bu2 ay içerisinde yapmak zorundaydık. Bu kazılar sonrasında oldukça enteresan sonuçlar elde ettik. Bilge Kağan ve Kültigin Anıtı'nın bulunduğu bölgede 9 tane daha anonim mezar vardır. Bu anonim mezarların ancak birisinde kazı yapabildik.
Tonyukuk'un mezarının bulunduÄŸu bölgede ise 1 tane anonim mezar vardır. Baklava dilimi ÅŸeklindeki mezar taÅŸlarının olduÄŸu bu bölgede inÅŸallah gelecek sene de kazıya devam edilecektir. Bilge KaÄŸan ve Kültigin anıtlarındaki kazılarda önceliÄŸi Bilge KaÄŸan'a verdik. Bu, gelecek sene bitecektir ve Kültigin'e baÅŸlanacaktır. Bilge KaÄŸan'ın parçalanmış olan üç parçalı kitabesi kazı ekibimiz tarafından birleÅŸtirilmiÅŸtir ve 735 tarihinde dikilen bu anıtı bu sene itibarıylatekrar diktik ve açılışını yaptık.''Â
   Â
 BÄ°LGE KAÄžAN'IN HAZÄ°NESÄ°Â
   Â
Çay, ''1 AÄŸustos 2001 tarihinde baÅŸlayan kazılarda ortaya çıkarılan 2800 civarında gümüş ve altın parça eÅŸya, bir sandık içerisinde ortaya çıkarılmıştır. Bugün MoÄŸolistan'dan gelen bilgi, bunların tamamının 4 bin parça olduÄŸu ÅŸeklindedir, çalışmalarımız halen devam ediyor'' dedi. Çay'ın verdiÄŸi bilgiye göre çıkarılan kıymetli eÅŸyaların dökümü şöyle:Â
ÂAltın EserlerÂ
-AÄŸzında kıymetli bir taÅŸ taşıdığı düşünülen mitolojik bir kuÅŸ tasvirinin bulunduÄŸu alınlığın etrafında kazıma ve kabartma tekniÄŸi uygulanarak iÅŸlenmiÅŸ süslemelerden oluÅŸan, tamamı altın bir taçÂ
-Kemer tokalarıÂ
-Elbise kopçalarıÂ
-Giyim kuÅŸama ait çeÅŸitli ebatta altın objelerÂ
-MaÅŸrapa, sürahi, tabak gibi ritüel kaplarÂ
-Altından formlarÂ
   Â
Gümüş Eserler (çoÄŸunluÄŸu çiçek biçimli süslemelerden oluÅŸan ve gümüş bir sandığa ait olduÄŸu düşünülen 1850 parça eÅŸya):Â
   Â
-Biri kırık ve erimiÅŸ, diÄŸeri bacağı ve boynuzu dışında tamamı saÄŸlam olan iki geyik heykeliÂ
-Tabak, maÅŸrapa, kupa ve sürahiÂ
-DeÄŸerli taÅŸlar, maden objeler, kemik, kömür, tekstil kalıntılarıÂ
-Kırık ve erimiÅŸ gümüş plaka parçalar, ÅŸeritler, tellerÂ
  Â
Demir EserlerÂ
-Hazinenin olduÄŸu gümüş sandığın iskeletiÂ
-Bronz ÇivilerÂ
-Gümüş parçaların aplikasyonunu saÄŸlayan parçalarÂ
-ErimiÅŸ KurÅŸun Parçalar Â
 ''HAZÄ°NE AVCISI DEĞİLÄ°Z''Â
  Â
Devlet Bakanı Çay, bir gazetecinin eserlerin Türkiye'de sergilenip sergilenmeyeceÄŸi yönündeki sorusu üzerine, eserlerin MoÄŸolistan topraklarında bulunduÄŸu için bu ülkenin müzelerinde sergileneceÄŸini belirtti.Eserlerin belli bir süre için Türkiye'ye getirilip sergilenebileceÄŸini söyleyen Çay, ancak eserlerin büyük çoÄŸunluÄŸunun ''taşınamayacak kadarbüyük ve ağır'' olduÄŸunu, bu yüzden Türkiye'ye getirilmesinin olanaksız olduÄŸunu sözlerine ekledi.Â
Envanter çalışmalarının sürdürüldüğünü ifade eden Çay, ''Envanter çıkarıldıktan sonra küçük parçaların hepsi belli bir süre için Türkiye'de sergilenebilir'' dedi.Â
Çay, bir başka soru üzerine çalışmanın 1300 yıl öncesinin Türk kültür ve sanat hayatına dair önemli veriler sağlayacağını belirterek, kazıların Türkler'in yalnızca göçebe hayatında değil, özellikle madencilik olmak üzere şehir hayatında da ileri gittiklerini ortaya koyacağını belirtti. Çay, ''Kazılar, Türkleri şehir hayatı hakkındabize bilgi verecek'' diye konuştu.
Â
Çalışmaların iki ülkenin karşılıklı güveni içerisinde sürdüğünü ifade eden Çay, MoÄŸolistan hükümetinin Türk bilim adamlarına güvendiÄŸini söyledi. Çay, ''Biz, bazı Batılı arkeologların yaptığı gibi orada hazine avcılığına çıkmadık'' dedi. Â
Devlet Bakanı Çay, kazı çalışmalarının son 2 yıldaki maliyetinin 350 bin dolar olduğunu sözlerine ekledi.