Özel Karşıyaka Göz Hastanesi Doktorlarından Prof.Dr. Esin Başer kısa ve öz Kornea ve Kornea naklini anlattı. Bakın Başer neler anlatıyor.
Korneada saydamlık kaybının en sık rastlanan nedenleri: geçirilmiş katarakt ameliyatı sonrasında hücre yetmezliğine bağlı kalıcı ödem, göz uçuğu (herpes) veya enfeksiyonlara (keratit) bağlı leke, göz travması sonrasında gelişebilen lekeler ve daha seyrek olarak da ailesel geçişli bazı kornea hastalıklarına (distrofiler) bağlı bulanıklıklardır. Korneada şekil bozuklukları ise en sık keratokonus hastalığına (kornea tabakasının öne doğru konikleşmesi ve incelmesi) bağlı görülmektedir. Bu tabloların hepsinde görme zorluğu yaşanmaktadır. Yaygın olarak göz nakli diye bilinen kornea nakli (keratoplasti) ile korneada saydamlık kaybına veya şekil bozukluğuna bağlı görme kaybı yaşayanlarda görme yeniden kazandırabilir.
Kalıcı kornea ödemi, korneada yaygın lekeler ve korneada düzensizliğe bağlı yüksek astigmatizma gibi sorunlar ilaç tedavisiyle veya gözlük veya kontakt lens gibi uygulamalarla her zaman giderilememektedir. Bu gibi durumlarda hastanın tekrar görmeye kavuşması için kornea nakli (keratoplasti) yönteminden faydalanılmaktadır. Kornea nakli ameliyatı gerekli durumlarda katarakt ameliyatıyla ve göz içi lens yerleştirilmesi veya değiştirilmesi ile birlikte de yapılabilmektedir. Günümüzde kornea nakli tüm dünyada en çok uygulanan ve en başarılı olan nakil türüdür. Bunun nedeni normalde korneanın damarsız bir doku olması nedeniyle diğer organ ve doku nakillerine göre reddedilme riskinin daha az olmasıdır. Kornea nakli uygulanacak alıcı kişi (hasta) ile verici kişi arasında doku uyumu şartı da gerekmemektedir. Kornea dokusu vefat etmiş ve gözü (korneası) sağlıklı olan kişilerden alınır. Ayrıca nakil yapılacak kişiye vericiden herhangi bir hastalık geçmemesi için kanında bulaşıcı hastalıklar olup olmadığı konusunda kan testleri ile tarama yapılır. Kornea dokusu ülkemizde belirli merkezlerde kurulmuş olan Göz Bankaları’ndan temin edilmektedir. Göz Bankaları kornea dokusunu vericiden almak, uygun ortamlarda saklamak, alınan dokunun nakle uygun olup olmadığını belirlemek ve nakil yapılacak merkeze uygun koşullarla iletmekte görevlidir.
Kornea nakli ameliyatı genel anestezi altında yapılır. Ameliyatta alıcı kişinin hastalıklı kornea bölümü özel yöntemlerle yerinden çıkarılır ve vericiden alınmış olan saydam ve sağlıklı kornea dokusu ile değiştirilir. Bu ameliyatta vericinin dokusu ameliyat mikroskobu altında alıcının gözüne çok ince dikişlerle dikilir. Kullanılan dikişler çıplak gözle dışarıdan görülemez ve göz renginde değişikliğe yol açmazlar. Dikişler genellikle ilk yılda alınır. Ameliyat sonrasında nakil olan kişinin düzenli olarak takip edilmesi ve en az 6 ay süreyle bazı göz damlalarını düzenli olarak kullanması gerekir. Kornea nakli ameliyatı ve nakil sonrası takipleri kornea hastalıkları konusunda deneyimi olan hekimlerce ve uygun merkezlerde yapılmaktadır.
"Ramazan ayı boyunca oruç tutmak, sindirim sistemini dinlendirir, vücutta detoks etkisi yaratmaya yardımcı olur ve bedensel disiplini artırmakla beraber açlık hissinin azalmasında etkilidir. Bu davranış hem fiziksel hem de ruhsal sağlığın korunması ve güçlendirilmesi açısından büyük önem taşırken rutinde klinikte uyguladığımız aralıklı oruç programı ile de oldukça benzerdir. 1 ay boyunca tutulan Ramazan orucunun ardından gelen bayram ise hem gönüllere, hem damaklara zenginlik vermektedir. Aile büyüklerinin ziyaret edildiği bayramlar kurulan özenli sofralar; ikramlar ve yemekler açısından oldukça zengindir. Peki bu zengin bayram sofralarında dengeyi nasıl kurabiliriz? 30 gün süren oruç döneminden sonra normal düzene en sağlıklı şekilde nasıl geçebiliriz? Gelin hepsini cevaplayalım…
Öncelikle oruç dönemine benzer şekilde 2 ana öğün olacak şekilde gününüzü planlayabilirsiniz. Öğlene yakın saatlerde yapılan bir kahvaltının ardından akşam saatlerinde tüketilen, içinde mutlaka salata ve sebze grubunun bulunduğu protein içerikli dengeli bir akşam yemeği herkes için en uygun tercih olacaktır. Kahvaltı öğününüzde ise protein grubundan yumurtaya ve süt grubundan peynire mutlaka yer vermenizi tavsiye ederim. Çünkü kahvaltı öğününün tokluk süresinin 4 saati karşılamasını isteriz ki günün geri kalan ikinci kısmında kan şekeriniz daha dengeli seyretsin ve açlık hissi tekrar oluşmasın. Eğer ki oluşan açlık hissini bastırmak için daha masumane zannettiğimiz meyveyi tek başına tükettiğinizde akabindeki 1 saat içerisinde derin bir açlık yaşayacağınızın garantisini verebilirim. Bu hatalı davranışı ortadan kaldırmak, tokluk süresini uzatmak ve kalori açısından dengeli bir öğün ile açlığınızı geciktirmek isterseniz meyve grubunun yanına mutlaka sağlıklı bir yağ grubu eklemelisiniz. Çiğ fındık, badem ve ceviz bunlara sadece birkaç örnek. Herkesin bildiği 3 ana öğün 3 ara öğün kuralı ise 30 gün boyunca oruç tutmuş bireyler için pek uygun bir seçenek değildir. Çünkü bu beslenme modeli oruçtan çıkmış bedende sürekli kan şekeri dengesizlikleri yaratacak daha fazla kalori almanıza sebebiyet verecektir.
Misafirliklerde ikram edilen tatlı mevzusuna değinecek olursak tercihinizin sütlü tatlı olmasında ve az miktarda olmasında fayda var. Gıda endüstrisinde kullanılan çoğu şerbetli tatlıların içeriğinde glikoz şurubu olarak bildiğimiz basit şekerin yüksek konsantrasyonlu hali yer almaktadır. Bu katkı maddesi bulunduğu ürüne yüksek oranda tatlılık vermesinin yanı sıra düşük maliyetli olması açısından üreticiler tarafından sıkça tercih edilmekte. Glikoz şurubunun potansiyel zararları arasında şeker hastalıkları, karaciğer yağlanması, metabolik sendrom ve daha fazlası sayılabilir. Oruç döneminde dinlendirdiğimiz vücudumuzu bayram süresince ve sonrasında yüksek oranda kalori ve şeker ile yormayalım, kendimize ve bedenimize iyi bakalım. Herkese şeker tadında sağlıklı bir bayram dilerim.”
ARABA KULLANIRKEN DİKKAT EDELİM
* Mutlaka en kısa zamanda ilk yardım kurslarına katılalım, çünkü kaza ve yaralanmalardan sonra bilinçli ilk yardım uygulamak ölüm ve yaralanma riskini yarı yarıya azaltır, * Yola çıkmadan önce aracımızın tüm periyodik bakımlarını yaptırmış olalım. Binerken de tekrar lastik havalarına, bagajda yedek lastik, bijon anahtarı, ilk yardım çantası olup olmadığını kontrol edelim, * Tatilin ilk ve son günü şehirlerarası yollarda trafik yoğunluğu artmaktadır. Bu günlerde daha çok sayıda kaza olduğu için bayram başlamadan veya bitmeden bir gün önce yola çıkalım, * Uzun yolculuklarda en geç iki saatte bir mola verelim çünkü birinci saatten sonra özellikle de hava sıcak ise dikkatimiz azalmakta ve dağılmakta, kaza yapma riskimiz artmaktadır, * Molalarda ağır, kızartmalı, yağlı, hamurlu, şekerli gıdalardan uzak duralım. Asla alkol alarak yola çıkmayalım. Bu tür yiyecekler uykumuzun gelmesine, direksiyon başında dikkatimizin dağılmasına neden olur, * Araba kullanırken uykumuz gelir, dikkatimizi toplayamaz hale gelirsek derhal uygun bir mola yerinde duralım, yüzümüzü yıkayalım, dinlendikten sonra yola devam edelim. Unutmayalım ki acele giden, ecele gider, * Araba kullanırken dikkatimizi dağıtacak şeyler (sigara içmek, cep telefonu ile konuşmak, internete girmek, gelen mesajları okumak veya cevap vermek, radyo, CD çalar ile aradığımız şarkıyı bulmaya çalışmak vs.) yapmayalım, * Kazaların %95’i biz sürücülerin yani insan hatasından (hatalı sollamak, aşırı hız, alkollü araç kullanmak vs.) kaynaklanmaktadır. Biz dikkatli araç kullansak bile karşımızdaki veya önümüzdeki sürücünün her an hata yapabileceğini düşünüp aracımızı çok dikkatli kullanalım. Bunun da en iyi yolu sürat yapmamaktır, * Arabaya bindiğimiz andan itibaren hangi koltukta olursak olalım (şoför, şoför yanı, arka koltuklar vs.), gideceğimiz yol çok kısa bile olsa emniyet kemerimizi mutlaka takalım çünkü kemer bizi oluşabilecek yaralanmalardan korumaktadır, * On iki yaşından küçük çocuklar asla ön koltukta oturtulmamalı, anneler çocukları kucaklarında seyahat etmemelidir. Dikkat ettiyseniz bu şekilde oturup seyahat eden anneler annelik içgüdüsü ile çocuklarına sıkı sıkı sarılmakta, kaza olursa onu refleks olarak koruyabileceğini düşünmektedir. Hâlbuki gerçek hayatta kaza olunca onları bu şekilde korumak mümkün değildir. Bu nedenle çocuk yaşına göre ya arka koltukta kemerini takarak veya yine arka koltukta bebek koltuğunda oturmalıdırlar, anne kucağında değil, * Lütfen süratli giderek, yazılı hız sınırlarını aşmayalım. Mesafe olarak 100 km uzaklıkta bir yere saatte 120 km. hızla gittiğimizde 50 dakikada ulaşırız. Aynı uzaklığa, saatte 90 km. hızla gittiğimizde ise 67 dakikada. Arada sadece 17 dakika fark var. Risk almaya değer mi? Bu nedenle gittiğimiz yolda ki hız sınır levhalarına uyalım, * Özetle, aman dikkat edelim, tatlı bayramımız ile yakınlarımıza derin acılar yaşatmayalım. Geç geldi desinler, geçmiş olsun demesinler.
MİDE BAĞIRSAK SİSTEMİMİZİN SAĞLIĞI
Aramızda oruç tutanlarımız var. Bu mübarek ay da bu kişiler uzun süre aç kalmaya alıştılar. Bayram günlerinde hepimize çokça tatlı ve yemek ikram edilecek. Gerek tatlı gerekse yemek yemek insanı mutlu eden ve haz veren bir davranış. Yiyeceğe ulaşmak çok kolay. Bu nedenle de üzüntülü, sıkıntılı, gergin anlar da yemek/tatlı/çikolata yiyerek o sıkıntılı ruh halinden kurtulmaya çalışıyoruz. Sonuçta kilo ve obezite dünyanın en önemli sağlık sorunlarının başında geliyor. Bu nedenle lütfen bayram günlerinde ikram edilen her yemek ve tatlıyı kabul etmeyelim ve yemeyelim, teşekkür ederek kibarca ret edelim. Unutmayalım ki yenilen fazla yemek ve tatlılar bize sonra kilo artışı şeklinde geri dönecektir. Yoksa bu durum mide barsak hastalıklarına, karın ağrısı, bulantı, kusma ve ishal gibi hastalıklara neden olabilir. Fazla yemek ve tatlı yemek aynı zamanda uyku da getirebilir. Eğer tok karına yola çıkacaksak daha dikkatli olmak gerekir. Özetle yemek ve ikramları daha dikkatli ve kontrollü yiyerek hem kendimizi fazla kilolardan hem de mide barsak sistemi hastalıklarından koruyalım. Yani ev sahibi isek yemek konusunda ısrarcı olmayalım, misafirlikte bize ikram ediliyor ise o zamanda hayır demesini bilelim.
Miyop astigmat, gözün önündeki saydam tabaka olan korneanın şekline veya göz boyunun uzun olmasına bağlı uzağı görememe şikâyetiyle ortaya çıkar. Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Ancak, başlangıç yaşı bireyler arasında büyük farklılıklar gösterebilir ve bazı insanlar daha ileri yaşlarda bu durumu geliştirebilir. Miyop astigmatın başlangıcı ve ilerlemesi genetik faktörler, yakın işlerle (okuma veya bilgisayar kullanımı gibi) geçirilen zaman ve muhtemelen çevresel faktörler tarafından etkilenebilir. Özellikle çocuklarda, düzeltilmemiş görme problemleri öğrenme ve gelişimi etkileyebileceği için, erken tespit ve yönetim için düzenli göz muayeneleri önemlidir. Diğer taraftan keratokonus adı verilen rahatsızlık da aynı yaşlarda başlar. Keratokonus, gözün ön yüzeyinin (korneanın) zamanla incelip konik bir şekil almasıyla karakterize bir göz hastalığıdır. Genellikle ergenlik döneminde veya genç yetişkinlikte, yaklaşık 10 ila 25 yaşları arasında başlar. Ancak, bu durumun ortaya çıkış yaşı bireyden bireye değişiklik gösterebilir. Keratokonusun ilerlemesi kişinin yaşına, hastalığın başladığı zamana ve diğer birçok faktöre bağlı olarak değişebilir. Hastalık genellikle yavaş ilerler ve 10 ila 20 yıl içinde kararlı bir duruma gelebilir. Keratokonus bazılarında hafif belirtilerle ortaya çıkabileceği gibi bazılarında kornea nakline kadar gidebilen göz bozukluklarına neden olabilir. Keratokonus genetik nedenlere bağlı olabileceği gib gözlerini çok ovarak kaşıyanlarda sık görülür. Sık göz ovarak kaşıma göz allerjisi olanlarda ve Down sendromu olanlarda rastlanılan bir durumdur. Erken teşhis ve uygun tedavi, görme kaybını önlemek ve yaşam kalitesini korumak için önemlidir.
Miyop astigmat ve keratokonus genellikle aynı yaşlar başlar ve ikisinin de erken belirtileri aynıdır. Yani başlangıç safhasında keratokonusu miyop astigmattan standart bir göz muayenesiyle ayırmak mümkün değildir. Ayırıcı tanı erken safhalarda kornea topografisi tetkikiyle yapılabilir. Keratokonus erken teşhis edildiğinde ilerlemeyi durduran Crosslinking tedavisi yapılmalıdır. Bir çocuk veya gençte hatta hangi yaşta olursa olsun myop astigmat ilk defa teşhis edildiğinde kornea topografisi yapılarak keratokonus olasılığı bertaraf edilmelidir. Ancak ülkemizde hatta gelişmiş ülkeler dedikerimizde dahi kornea topografisi standart ölçüm olmadığından keratokonuslu hastalar miyop astigmat tanısıyla vakit kaybetmekte ve hastalık ileri safhalara geldiğinde, koruyucu tedavi olan Crosslinking için geç kalındıktan sonra tanı koyulmaktadır. Biz kliniğimizde göz numarası ilerlediği için defalarca muayene olmuş ancak keratokonus olduğu halde teşhis edilmemiş hastalara rastlıyoruz. Aileler bu konuda bilinçli olmalı özellikle gençler sık gözlük değiştiriyorsa, aldıkları gözlükten memnun kalmıyorlarsa keratokonus yönünden araştırılmalarını talep etmelidirler.
HPV (İnsan Papilloma Virus) 200’den fazla türü olan, cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyondur. 40’ dan fazla türü siğile neden olurken, bazı türleri ise kansere sebep olabilen (onkojenik) bir virüs. Sebep olduğu kanserlerin başını rahim ağzı (serviks) kanseri çekmektedir, alma baş – boyun kanserlerinin sıklığı da her geçen gün artmaktadır. Virüs bulaşmış kişilerin yüzde 40-50’ si cinsel hayatının ilk iki yılı içinde enfeksiyonu geçirir. Kanser öncesi lezyonlar 20-29’ lu yaşlarda pik yaparken, kanser ise 40- 49’lu yaşlarda artış gösterir. Erken tanı, tedavi şansını arttırmaktadır.
HPV genellikle cinsel yolla bulaşır. Bulaştırıcılıkta kadın ve erkek üstünlüğü yoktur, iki cinsiyet de bulaştırıcı olabilir. Cinsel temas dışında havlu, bornoz, iç çamaşırı gibi kişisel olması gereken eşyaların ortak kullanımı, tuvalet gibi ortak alanların aktif HPV taşıyıcısı ile kullanımı, ellerini yıkamayan HPV taşıyıcı bir kişiyle tokalaşmak olarak sayılabilir.
EN ÖNEMLİ KORUNMA AŞI
“Aralıklı oruç (6-8 saat beslenme süresi,16-18 saat açlık) şeklinde beslenme süresini gün içinde 6 ya da 8 saat ile sınırlandırmak ve enerji kaynağı olarak glikoz yerine keton cisimciklerinin kullanılmasını sağlama metodudur. Aralıklı oruç sırasında vücudumuz glikozdan mahrum kalır ve keton adı verilen alternatif bir yakıt kaynağı üretmek için yağları parçalamaya başlar. Aralıklı oruç bu yolla kilo kaybını teşvik ettiği için son yıllarda çok popüler oldu. Ancak sadece kilo vermemizi sağlamaz aynı zamanda bağışıklığı güçlendirebilir ve hastalıklarla mücadeleye yardımcı olur. Çünkü kanda yüksek şekerin varlığı bağışıklık hücrelerinin hareketini yavaşlatır. Farelerde yapılan deneyler, bağışıklık hücrelerinin eğer enerji kaynağı olarak glikoz değil de ketonları kullanırlarsa enfeksiyonlara ve kansere karşı daha etkili bir şekilde savaştığını göstermektedir. Çünkü enfeksiyonlara ve tümörlere yanıt veren bağışıklık sisteminin T hücreleri, hastalıklarla savaşırken ketonlardan enerji elde etmektedirler. Deneysel çalışmalar eğer farelerin ketonları parçalayıp enerji üretmeleri sağlanırsa mikropları öldürmek için daha fazla sitokin salgıladıklarını göstermiştir. Özetlemek gerekirse oruç tutmak bize keton kazandırmakta böylece mikroplarla savaşımızda cephedeki asker ve mühimmat sayısını arttırmaktadır.
BAĞIŞIKLIĞIMIZA KATKISI
Oruç sırasında 12 saatlik açlık sonrası keton cisimcikleri yavaş bir şekilde artmaya başlayarak 24. saatte oldukça yüksek düzeye çıkar ve vücutta yoğun bir tamir süreci başlar. Aralıklı oruç diyetinin asıl hedefi, metabolizmanın hızını artırmaktır. Buna bağlı olarak vücuttaki fazla yağlar daha hızlı kaybedilir ve kilo verme işlemi kolaylaşır, strese karşı direnç ve inflamasyonun baskılanması gerçekleşerek vücudun direnci artar. Bağışıklık sistemi bu elverişli ortamda vücudu onarmak için zaman kazanır, açlık esnasında metabolik hasarlı moleküller tamir edilir ya da ortadan kaldırılır. Üç öğün yemek ve arada atıştırmalıklar şeklinde beslenmede bu tamir süreci gerçekleşemez.
Ramazan ayında yaklaşık olarak 14 saat açlık süresi bulunmaktadır. Bu süre hücre onarımı için oldukça elverişlidir. Ramazanın getirdiği aralıklı beslenme bağışıklık sistemimiz vücudumuzun yıllık tamirini gerçekleştirecektir. Ancak sadece aç kalmak yeterli olmayabilir, oruç olmayan zaman diliminde kişinin sağlıklı besinler tercih etmesi gerekir.”
Geçen yıl yayınlanan içinde Türkiye’nin de bulunduğu Dünya Obezite Federasyonu Raporu; 2035 yılında yetişkinlerin yarıdan fazlasının obez olabileceğini duyurdu. Bu oldukça korkutucu bir rakam. Rapor obezitenin 2035 yılında 4 milyardan fazla insanı etkileyeceğini belirterek bundan en hızlı etkilenen grubun ise çocuklar olduğunu söyledi. Tam da bu noktada son dönemlerde adından oldukça söz edilen obezite cerrahileri, kilo verme sürecine alternatif bir pencere mi açtı acaba?
Obezite cerrahilerine talebin son dönemlerde artması obezite vakalarının da arttığını düşündürmesinin yanında ‘acaba bu talebin asıl sebebi hızlı kilo verme isteği mi?’ sorusunu da akıllara getiriyor. Şu an bu yazıyı okuyanlar arasında kolay yol olarak obezite ameliyatlarını düşünenleriniz var ise kararlarının doğru olup olmadığını tekrar düşünmelerini istiyorum. Çünkü bu işlemler neticede cerrahi bir operasyon olduğundan dolayı işlem sonrasında da özel bir beslenme programı uygulamak gereklidir. Kilo vermenin en sağlıklı yolu diyetisyen tarafından kişiye özel planlanmış bir beslenme programının yanında size uygun egzersiz ve spor ile kilo vermenizdir. Ancak kilo verme sürecinize engel metabolik hastalıklarınız veya endokrin bozukluklarınız mevcutsa bunların tedavisini operasyondan önceki dönemde görmelisiniz. Sonrasında BKI değeriniz obezite cerrahisi kriterlerini karşılıyor; doktorunuz da size bu operasyonları öneriyor ise pek tabii bu cerrahi işlemlerden fayda görebilirsiniz. Ancak tekrar altını çiziyorum obeziteye çözümün kolay yolu olarak değil, obezitenin bir tedavi yöntemi olarak cerrahi işlemleri tercih etmelisiniz. Obezite cerrahisi, kilo kaybı için diyet, egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi yöntemlerle başarılı olamayan veya bu yöntemleri sürdürmekte zorlanan kişilere yardımcı olmak için kullanılır. Bu işlemler günümüzde obezitenin tedavisinde sık başvurulan alternatif bir seçenek haline gelmiştir. Ancak şunu belirtmek isterim ki kişi yaşam tarzı değişikliği yapmadığı sürece, cerrahi işlemlerden mucize beklemekte gerçekçi bir yaklaşım olmayacaktır.
Bu işlemler; mide bandı, gastric bypass, mide botoksu, mide balonu ve en çok bilinen tüp mide ameliyatıdır. Tüp mide denmesinin sebebi ise midenin büyük bölümünün alınması sonucunda yeni halinin gerçekten de ince uzun bir tüpü anımsatması. Operasyonda mideden alınan kısım açlık hormonu salgısının yoğun salgılandığı bölgedir ve bireyler bu sayede, operasyon sonrası açlık hissi oluşmadan kolay kilo verebilmektedir. Ancak operasyon sonrası eski beslenme alışkanlıklarına dönmemek ve mutlaka diyetisyen, doktor gözetiminde ilk 6 ayı sıkı takipli geçirmek önemlidir. Bu operasyonu geçirmiş bireylerin dikkat etmesi gereken 4 büyük önemli nokta vardır; küçük lokmalar ve porsiyonlar halinde beslenmek, yeterli sıvıyı ve uygun vitamin takviyelerini kullanmak, gaz sancı şikayetlerinin minimum seviyede olması için mutlaka yürüyüş yapmak ve son olarak kas kaybını en alt seviyede yaşanması için diyetisyen tarafından planlanmış proteinli ve dengeli bir beslenme planı ile bu süreci en sağlıklı şekilde tamamlamak. Bu süreçte size uygun beslenme modeli ve medikal tedaviler doktorunuz ve diyetisyeniniz tarafından belirlenmektedir ve aynı zamanda süreç boyunca en yakın arkadaşınız olmaktadır.
Obezite tüm hastalıkların öncüsüdür. Henüz şeker, kalp ve tansiyon rahatsızlıklarından tanı almamış olsanız bile kilo artışınız devam ettiği sürece bu rahatsızlıklara ve pek çoğuna yakalanma oranınız artacaktır. Bu sebeple fazla kilonuzdan kurtulmak ve size en uygun zayıflama yöntemini belirlemekte geç kalmayın..
Çocuk ve gençlerde obezitenin en önemli nedeni; ekzojen obezite dediğimiz hareketsizlik, hatalı beslenme alışkanlıkları, televizyon ve bilgisayara aşırı vakit ayırma vb. çevresel faktörlerden kaynaklanan obezite tipidir. Çocuk ve gençlerde obezite sıklığı gittikçe artmaktadır. Bunun nedeni modern yaşamın getirdiği beslenme alışkanlıklarında yağların ve karbonhidratların fazla miktarda tüketilmesi ve çocukların fiziki aktiviteden uzaklaşarak televizyon ve bilgisayar oyunlarına yönelmeleridir. Özellikle sosyoekonomik düzeyi yüksek toplumlarda teknolojinin gelişmesine bağlı olarak fiziksel aktivite yetersizliği ve beslenme alışkanlıklarının değişmesi (dengesiz ya da aşırı beslenme) obezitenin esas çevresel nedenlerini oluşturmaktadır. Sosyoekonomik düzeyi düşük toplumlarda ise, özellikle uygun gıda bulma olanaklarının kısıtlı olması kişileri tek yönlü beslenmeye götürerek, obezite sıklığında artışa yol açmaktadır. Ülkemizde ise özellikle şehir çocuklarında önemli bir sağlık sorunu konumundadır.
Dünyada obezite oranı 1975 yılına kıyasla üç kat artmıştır ve giderek artmaktadır. 2020 yılında dünyada 5 yaş altı 39 milyon çocuğun obez veya fazla kilolu olduğu tespit edilmiştir. Covid-19 pandemisi sonrasında da bu artış hızlanmıştır. 2025 yılında dünya genelinde toplumun yaklaşık %50’sinin obez olacağı öngörülmektedir. Obez çocukların %30’u, obez gençlerin ise %80’i erişkin yaşa ulaştıklarında da obez kalmaktadırlar. Bu durum, ileri yaşlarda morbiditesi yüksek hastalıkların sıklığını artrmaktadır. Obezite ile hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları, diyabet, eklem sorunları, karaciğer yağlanması, bazı kanser türleri, solunum yetmezliği ve endokrin bozukluklar (erken ergenlik, adet düzensizlikleri, polikistik over sendromu, infertilite) gibi birçok hastalık arasında sıkı bir ilişki olduğu, obez kişilerde yaşam süresinin kısaldığı iyi bilinmektedir. Çocuk ve gençlerde obezite ve ilişkili olduğu önemli hastalıkları önlemek için destekleyici ortamlar oluşturulmalı, sağlıklı beslenme için seçenekler sunulmalı ve fiziksel aktivite imkanları arttırılmalıdır. Kliniğimizde de takip ettiğimiz obez çocuk ve gençlerimizin doktor muayenesi sonrası diyetisyen ve psikolog görüşmeleri sağlanmaktadır. Eşlik edecek hastalıklar açısından tetkikleri yapılmaktadır. Obezitenin tedavisinin bir davranış terapisi olduğu, tedavisinin zor, ancak diyetisyen-pediatrik endokrinolog ve ailelerin sıkı iş birliği içinde olduğu bir ekiple başarılabileceği akılda tutulmalıdır.
NELER YAPILMALI?
* Yağ ve şeker içeren yüksek kalorili gıda tüketimini azaltın, günde metrekare başına en az 2 lt su tüketin.
* Meyve ve sebzelerin yanı sıra baklagiller, kepekli tahıllar ve kuruyemiş tüketimini artırın.
