‘Türkiye’nin anlamı

TÜRKİYE Cumhuriyeti vatandaşı olan, ancak Türk soyundan gelmeyen ya da kendilerini Türk saymayan (azınlıktan) kimseleri memnun etmek için uydurulan ‘Türkiyeli’ sözcüğünün (gerçekte), kendilerini azınlık saymayan Kürtleri mutlu etmek için çıkartıldığını biliyorum.

İşin ileriye dönük politik amacını gizlemek isteyenler ya da sorunun bu yönüyle değil insani ve demokratik yönüyle ilgilendiklerini ileri sürenler, kendilerine dil alanında destekler arıyorlar. Ancak, bu şekilde, deforme ettikleri Kürt egosunu tatmin etmeleri mümkün değil!

Ama dil sadece dilbilim bağlamında değil, kullanım alanında da anlam kazanır.

* * *

Madem ki sözcükbilimin sözcük türetme alanında örnekler aranıyor. Ve madem ki Fransızca’dan yola çıkılıyor, ben de bu yöntemi kabul edeceğim:

Daha sonraki iki yazımda da FRANSA ve FRANSIZ sözcüklerinin ilişkisine değineceğim; ama bu yazımda kendimi FRANSALI ve TÜRKİYELİ sözcükleriyle sınırlandıracağım.

FRANSIZ olarak kullanmaya alıştığımız, benim de FRANSIZ olarak çevirmeyi uygun gördüğüm Fransızca sözcük FRANÇAIS(E)’dir ve FRANCE (Francia, Francie) sözcüğünden türetilmiştir. Fransızca bilen kimileri FRANCE (Francia, Francie) sözcüğünden türeyen FRANÇAIS sözcüğünün FRANSALI anlamına geldiğini söylüyorlar. Kent ve ülke adlarına eklenenAIS (OIS) sonekleri, o kent ve ülkelerin sakinlerini (insanlarını) işaret eder. Örnek: Marseille/MarseillAIS (Marsilya/Marsilyalı)... Ama yazımın son paragrafını okuduğunuz zaman işin öyle olmadığını göreceksiniz.

* * *

Fransızca’da insanların nereli olduğunu gösteren daha başka sonekler de vardır. Ulusa göre ülke tanımlamak yöntemi. Örneğin TÜRK-TÜRKİYE... Bulgar-Bulgarie/Bulgar-Bulgarya (Bulgaristan)...

Fransızca’da isim ve sıfatlara eklenen ‘IE’ (Latince ‘iam’) soneki bir niteliği ya da bir ülkeyi gösterir. Fransızlar Türk’e ‘Turc’ (‘Turque’) diyorlar. ‘Türkiye’ demek için ‘Turqu’ + ‘ie’ = ‘Turquie’ yapmışlar. Yani Türklerin memleketi, Türk’ün ülkesi. Fransızlardan önce Venedikliler ve Haçlılar da aynı yöntemi uygulamışlar: ‘Turchia’, ‘Turcmenia’.

Fransızların Fransız’ı Fransa’ya (?) göre türettikleri kabul edilse bile, Türkiye’yi Türk’e göre türetmişler. Sonuç olarak, uygulamada Fransalı doğru gibi görünse de bu yöntemi Türkiye’ye uygulamak mümkün değil. Çünkü Türkiye sözcüğü Türk’ten türetilmiş.

Her şeye karşın şu Türkiyeli sözcüğünü kullanacak olanlara da bir tavsiyem var: Kısa zamanda Fransızca ve İngilizce karşılığını da bulsunlar; çünkü Türkiyeli’yi bu iki dile ‘Turc’ ve ‘Turkish’ olarak çevirmekten başka çare yok. İkisinin de anlamı: Türk!

* * *

Türkçe’de ‘YA,YE’ ve ‘İSTAN, STAN’ ekleriyle türetilen ülke adları ulusların adından gelir: Rus+ya, Alman+ya, Japon+ya... Ermeni+stan, Kazak+istan, Özbek+istan...

Dilin menteşelerini fazla zorlamayalım!.. Fransa anlamına gelen ‘France’ da ‘Francia’ (‘Francie’) sözcüklerinden gelir. Yani ‘Franc+ia’ (Fransiya)’dan, yani ‘Frankların memleketi’nden... ‘Fransızların memleketi’nden...
Yazarın Tüm Yazıları