Anketler neyi açıklar?

ANKET sorusu şuydu: “Türk Edebiyatının ‘efsane’ ismi kimdir?”

Ankete 6 binin üzerinde okurumuz katıldı.
50 adın saptanmasında çoğunluk şu yöntemi benimsedi.
Benim de katıldığım toplantıda hepimiz tercihlerimizi yaptık, en çok oy alan isimleri listeye koyduk.
Bu kişisel değil, ortak bir listedir, yani Hürriyet’teki ekip arkadaşlarımla ortak çalışmamızın sonucunda belirlenmiş bir listedir.
Birçok okurumdan hatırlatma notları aldım.
Sevdikleri edebiyatçıların adlarını sayarak, “Nasıl olur da onu unutursunuz” diye sitem ediyorlardı. Listeye girenlerin dışındaki adları elbet unutmadık.
Her listenin eksik olduğu gerçeğini hepimiz biliyoruz, bu gerçeği de bir kez daha yazalım.
Ahmet Hakan, Türk edebiyatının efsanesini belirlemek yazısında bakın ne yazmış:
“Doğan Hızlan, ‘Türk edebiyatının efsanesi kimdir?’ diye sormuş.
Hürriyet Dünyası’nın ‘hurriyet.com.tr’ bölümü de Doğan Hızlan’dan aldığı soruyu okurlara sormuş.
Elde 50 kişilik bir liste var.
Kimler mi var bu listede?
Nâzım Hikmet var, Necip Fazıl var.
Nâzım Hikmet’in bu ankette önde gidebileceğini düşünen sağcılar, ‘Aman birinciliği Nâzım’a kaptırmayalım’ diyerek oylarını Necip Fazıl’a verirler”.
Oy tasnifi belli bir ölçüde Ahmet Hakan’ın görüşüne uydu. Ancak çekişme onun dediği gibi iki şair arasında geçmedi, başka edebiyatçılar da oy aldı.
Ne var ki ilk üç sırada gene Nâzım Hikmet ile Necip Fazıl yer alıyor.
Aradaki Recaizade Mahmut Ekrem’i saymazsak.
* * *
LİSTEDE bazı adları göremeyenler, itirazlarını ‘Nasıl unutursunuz’ sitemiyle  özetlediler. Listelerin unutmak veya hatırlatmak gibi bir işlevleri olduğunu sanmıyorum. Onun için de her liste bir nabız yoklamasıdır ve hiç olmazsa belki o yazarları yeniden okumaya götürür bizi.
Ankette yaşayan edebiyatçıların bulunmadığını belirtmiştik.
Buna rağmen bana gönderilen e-postaların yahut Twitter’dan ankete yönelik yorum yapan okurlarımın çoğu, neden bu listede Yaşar Kemal yok diye sordular.
Üstelik bu oran % 90’ın üzerindeydi...
Hal böyle olunca, çok kullanılan bir benzetmeyi burada tekrarlamalıyım: Bu durum, onun artık “yaşayan efsane” olduğunu kanıtlıyor. Zira sözünü ettiğim % 90’ın üzerindeki oran hiç göz ardı edilebilecek gibi değil!
Toplu değerlendirmeler için her zaman bir liste verilir, çünkü sayı saptanmazsa, gelen oyları sınıflandırıp sonuç almanız imkânsızlaşır.
Edebiyat dergileri kadar, müzik dergileri de zaman zaman bu tür anketler yaparlar. Okurken hemen kendi seçtiklerimin orada bulunmamasına sinirlenirim, nasıl unutulur diye isyan ederim.
Popüler olanlar, sözü çok edilenler, haklarında sempozyum yapılanlar, hep gündemde kalanlar ya da gündeme getirilenler bu listede çok oy almışlar. Kamuoyu, toplumda yaşayan okurların çoğu demek ki gündemi izliyor, popülerlik onların da zihnini çeliyor, oylamada yönlendiriyor.
Tabii öyle veya böyle Recaizade Mahmud Ekrem ismi listeye dair tahmin yürüten birçok kişiyi de yanıltabilecek bir durum oluşturuyor.
Soruyu yazdığım, anket sorusunu verdiğim için, bana gönderilen e-postaların bazısını yanıtladım.
Toplu oylama sorumluluğundan kaçıyor değilim. Ancak okurlarımın ismini andıkları, neden onlar yok diye anımsattıkları birçok ad için daha önce pek çok yazı yazdım, bireysel olarak böyle bir savunma ileri sürebilirim. Yani “Şu ismi koymayalım” gibi kasıtlı bir tutumumuzun olmadığını bilmenizi isterim...
* * *
Ne olursa olsun, anketler belleğimizi, beğenimizi dalgalandırır, bu bile yararlı bir işlemdir.
Yazarın Tüm Yazıları