Enerjide yol haritasını belirleyen YPK kararı

Geçtiğimiz hafta sonunda Abant'ta yapılan toplantıda da parça parça tartışılan, YPK Kararında yeralan bazı unsurları özetleyelim.

Elektrik enerjisi sektörü reformu ve özelleştirmelerden beklenen temel faydalar:

Elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının etkin ve verimli bir şekilde işletilmesi suretiyle maliyetlerin düşürülmesi

Elektrik enerjisi arz güvenliğinin sağlanması ve arz kalitesinin artırılması

Dağıtım sektöründeki teknik kayıpların OECD ülkeleri ortalamalarına indirilmesi ve kaçakların önlenmesi

Gerekli yenileme ve genişleme yatırımlarının kamu tüzel kişilerine herhangi bir yükümlülük getirilmeden özel sektörce yapılabilmesinin sağlanması

Elektrik enerjisi üretimi ve ticari faaliyetlerinde oluşacak rekabet yoluyla ve hizmet kalitesinin düzenlenmesiyle sağlanan faydanın tüketicilere yansıtılmasıdır.

Özelleştirme sürecinde uygulanacak ilkelerin de yeraldığı YPK kararında özelleştirmeye hazırlık çalışmaları detaylarıyla belirtiliyor. Türkiye genelinde 21 dağıtım bölgesi oluşturulmasını öngören YPK kararında dağıtım bölgelerinin özelleştirilmesinde uyulacak kurallar ise şöyle belirleniyor:

Lisans süresi 49 yıl olarak uygulanacak.

Birden fazla yılda oluşan tarife dönemleri için, ilk tarife uygulama dönemi 5 yıl olacak.

İlk tarife uygulama dönemine ilişkin tarifeler ve hizmet kalitesi hedeflerine ilişkin hususlar özelleştirme öncesi belirlenmiş olacak.

Dağıtım bölgelerinde bulunan, serbest olmayan tüketiciler için tahmin edilen yük talebinin en az yüzde 85'ine karşılık gelen miktarda elektrik enerjisi alımı sözleşmesi yapılacak.

İhale dökümanları ilk tarife uygulama dönemi için belirlenmiş gelir gereksinimi ve onaylanmış tarife kapsamında düzenlemeye ilişkin olarak aşağıdaki asgari koşulları içerecek ve değerlendirme teklif edilen bedel üzerinden yapılacaktır:

Hedefler ve cezaları da kapsayan ayrıntılı hizmet kalitesi yükümlülükleri

Önceden belirlenmiş kayıp-kaçak azaltma programı

Gerekli yatırımlara ilişkin ayrıntılar

Tarife gözden geçirmelerinde uygulanacak metodoloji

Serbest olmayan tüketicilere sadece dağıtım şirketleri satış yapacaktır

Serbest tüketici limiti 2009 yılı başına kadar 7,8 GW-saat olarak sabit kalacaktır.

Belirlenecek bir takvim dahilinde 2009 yılı başından itibaren arz güvenliği dikkate alınmak suretiyle piyasaya açıklık oranının 2011 yılına kadar yüzde 100 oranına ulaştırılması hedefi çerçevesinde serbest tüketici limitleri indirilecektir. Görüldüğü gibi sektörde tam serbesti 2011 yılına kalırken, dağıtım özelleştirmesi için de ayrıntılı bir takvim YPK kararında yeralıyor. Özelleştirmelerin 2006 yılı sonuna tamamlanması öngörülüyor.

Üretim varlıkları grup halinde satılacak

YPK kararında üretim varlıklarının yeniden yapılandırılması ve gruplandırma yoluyla özelleştirilmeleri öngörülüyor. DSİ tarafından inşa edilmiş, işletmeye alınmış ve alınacak hidroelektrik üretim tesislerinin enerji üretimi ile ilgili kısımlarının ve bunların ayrılmaz parçaları olan taşınmazlarının, gerçek maliyetler dikkate alınarak 2004 Mayıs ayına kadar DSİ'ye, herhangi bir bedel ödenmeksizin EÜAŞ'a devrinin sağlanması öngörülüyor.

Özelleştirilecek üretim tesislerinin belirlenmesinde ve gruplandırılmasında ‘piyasada hakim güç oluşturulmaması’ ve ‘mali açıdan güçlülük’ temel kriterler olarak alınacak.

Piyasa uygulaması, geçiş dönemi uygulamalarının da detaylarıyla yeraldığı YPK kararıyla geçiş dönemi sözleşmelerinde uyulacak esaslar da belirleniyor. Talep projeksiyonu ve arz güvenliği başlığı altında öngörülen konulardan biri de; ‘üretim kapasite projeksiyonunda esas alınan talep tahminlerinin güvenilir şekilde yeniden belirlenmesi için ETKB, DPT, Hazine ve EPDK’nın katılımlarıyla yapılacak çalışmaların 30 Nisan 2004 tarihine kadar tamamlanması' Arz kapasitesini artırmak ve risk yönetimini güçlendirmek için yapılacaklar da ayrıca sıralanıyor.

Dünya Bankası kamu bankalarını bekliyor

Dünya Bankası ile üzerinde uzun zamandır çalışılan ‘Elektrik enerjisi sektörü reformu ve özelleştirme stratejisi belgesi’ Hükümet tarafından YPK kararı yapılıp, bağlayıcı hale getirildi. Dünya Bankası'nın bu kararla birlikte, yarım kalmış daha önceki kredinin yaklaşık 375 milyon dolarlık son dilimini serbest bırakması bekleniyor.

Dünya Bankası'yla yapılan müzakerelerde sıra, şimdi kamu bankalarına geldi. 900 milyon dolarlık yeni kredinin biran önce dizayn edilebilmesi ve kullandırılabilmesi için Dünya Bankası, kamu bankaları reformu konusunda acele ediyor. IMF'in bu konuyu tümüyle Dünya Bankası'na devrettiği gözlenirken,yapısal tedbirlerin devamı açısından bu husus büyük önem taşıyor.

Kamu bankaları ve Vakıfbank için Dünya Bankası ve IMF uzun zamandır ekonomi yönetiminden bir eylem planı istiyor. Kamu bankalarında başlatılan reformun geriye gitmesi, kamu bankalarının yeniden büyüyüp, sübvansiyonlu kredi kullanımına başlamasından büyük kaygı duyan IMF ve Banka, Ankara'da kurulan ortak komite yoluyla geçen kez geldiğinde birçok öneri sundu.

Dünya Bankası'nın 2 Mart’ta bu önerilere son şeklini verip hükümete bir mektup gönderdiği ve hükümetten bu konuda acil yanıt beklediğini belirttiğini öğrendik. Yetkililer, Hükümetten beklenen yanıtın acil olduğunu belirterek, Nisan ayında bu yanıtın beklendiğini, bu yanıtın hemen ardından Dünya Bankası'ndan yeni bir Heyetin gelip detayları tartışacağı kaydediliyor.