Kara listeye (Kod’a) girmek ve çıkmak

Sahte veya kapsamı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyen ve kullananların tespitini sağlamak için oluşturulan bir liste var.

Halk arasında “kara liste” olarak adlandırılan bu listede, “Kod-1”, “Kod-2” başlıkları altında, sadece listede bulunanlar değil, bunlarla iktisadi ilişki içine giren yani mal alan ya da hizmet yaptıranlar da izlenmektedir.

BİR KAÇ ÖRNEK            �

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın oluşturduğu kodlamadan birkaç örnek verelim.

Kod-1: Sahte veya muhteviyatı (kapsamı) itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) düzenlediği tespit edilenler ile bunların ortakları Kod-1’de yer alıyor.

Kod-2: SMİYB kullandığı yani bu belgeleri alıp, defterine işlediği tespit edilenler.

Kod-5/3: Yapılan yoklamalarda adreslerinde bulunamayan ve yeni adresi tespit edilemeyen mükellefler.

Kod-5/4: İşçi sayısı, makine-teçhizat ve işyeri durumu itibariyle yetersiz olmasına rağmen, KDV matrahları yüksek olan ve beyanı gerçeği yansıtmayanlar.

Kod-7: SMİYB ticareti yapanlar yani komisyon karşılığı naylon fatura satanlar.

İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın da ayrı bir kodlaması ve kod listesi var (Listelerin tam metni ve uygulama esasları için Bkz. Prof.Dr. Şükrü Kızılot - Av. Zuhal Kızılot, Kaçakçılık Suçları ve Naylon Fatura İhtilafları, Yaklaşım Yayınları, Ekim-2009).

GİREN DE MAL, ALAN DA  �

Kod uygulamasının temel amacı, vergi kayıp - kaçağını ve haksız yere vergi iadesi alınmasını önlemek.    �

Amacı makul ama işleyişinde ciddi sorunlar var. Bazı mükellefler, yeterli araştırma ve inceleme yapılmadan koda alınmakta, ardından düzenlediği faturalar geçersiz kabul edilmektedir.�

Koda alınan bir mükellef, tüm vergisel yükümlülüklerini yerine getirse dahi sistemden hemen çıkamamakta ve dolayısıyla, bu mükelleflerden mal ya da hizmet alanlar da gerek KDV indirim ve iadelerinde, gerekse vergi incelemelerinde büyük sıkıntılar yaşamaktadırlar.

Vergi daireleri, koda girenlerden mal alan mükellefleri çağırıp “Arkadaş, sen koda giren falanca firmadan mal almışsın. Bu faturaları KDV beyanından çıkar ve düzeltme beyannamesi vermek suretiyle o faturadaki KDV’yi vergi dairesine öde. Yoksa sen de vergi incelemesine alınır ve Kod-2’ye girersin. Vergi, para cezası ve hapis cezasına muhatap olursun” diye uyarmaktadırlar.

Fatura alanın “O firmanın Maliye’nin kod listesinde olduğunu ben nereden bilebilirim. O malı gerçekten aldım, parasını da ödedim” demesi de sorunu çözmüyor. Birçok mükellef vergi incelemesine maruz kalmamak için isteneni yapıyor ve vergileri faiziyle ödüyor. Direnenler, zor durumda kalıyor ve sorunu yargı yolu ile çözmeye çalışıyorlar.

İSİMLER BELLİ DEĞİL  �

İyi niyetli mükellefler haklı olarak “Kod listesinde kim var kim yok, nereden bileceğiz? Mal aldığımız firmanın, durumunu nasıl öğreneceğiz? Bu uygulamaya göre, mal alan herkes zor durumda kalabilir, direnirse de Kod-2’ye girebilir” diye tepki gösteriyorlar.

Kod listesine girenlerin, listeden çıkmaları giriş sebebine göre farklılık taşıyor. Genel olarak listeden çıkmak zor ve zaman alıcı. SMİYB düzenlediği veya kullandığı iddia edilenler, haklarında yeni ve olumlu bir rapor düzenlenmedikçe ya da mahkeme kararı olmadıkça, listeden çıkamıyorlar.

Koddan çıkma yollarını da bir başka yazımızda ele alacağız.    �