Nurten Erk: Yamantürk: İhalelerde devleti kandırıyoruz

Nurten ERK

İnşaat sektörünün duayeni, Güriş'in kurucusu 74 yaşındaki İdris Yamantürk, ‘‘Bugünkü birim fiyat üzerinden yapılan ihalelerde müteahhitler istemeden devleti kandırıyor. Bunun yerine anahtar teslimi sisteme geçilmeli. Biz devleti kandırmak istemiyoruz’’ dedi. Yamantürk, 41 yıl önce kurduğu Güriş'in yönetimini artık ikinci kuşağa ve profesyonel yöneticilerine bıraktı. İnşaat sektörünün duayenlerinden Yamantürk, Güriş'in ABD'li bir hastaneyle işbirliği yaparak sağlık sektörüne girmesinden ise, ‘‘ahlaki prensiplerine uygun olmadığı’’ gerekçesiyle vazgeçti. Yamantürk, ‘‘Sağlık sektörü bize göre değil. Ben kapıma gelen parasız hastayı kapı önüne koyamam’’ diyor.

Yamantürk'ün kurduğu Güriş, Ankara Metrosu, Altınkaya Barajı, Çayırhan Termik Santrali gibi projelerin müteahhit firması... İdris Yamantürk, ihalelerin birim fiyat yerine anahtar teslim götürü bedel sistemiyle yapılması gerektiğini söylüyor. Yamantürk, ‘‘Genellikle biz, devleti bir nevi kandırıyoruz maalesef. Devlet kandırılarak bir yere gidilmez’’ diye konuşuyor. Yamantürk'le, inşaattan sağlık sektörüne, krizden ikinci kuşağa uzanan bir sohbet yaptık.

İdris Bey, 41 yıl önce kurduğunuz Güriş, bugüne nasıl geldi?

- 1957 sonunda Ankara Ticaret odasına kaydolarak iş hayatına başladım. 1958 başında Güriş Kollektif firmasını kurdum. Güriş, bugünkü bütün şirketlerin kurucusu. İşe kazma-küreğin ithal edildiği bir dönemde başladık. Muhafazakar bir çizgide büyüdük. Sıçrama olmadı. Belki prensiplerimizden belki de korkaklığımızdan. Riski göze alamıyoruz. Ama şansa inanırım. Güriş'i buraya getirirken, çok hızlı büyüyelim, çok paralar kazanalımın öncesinde, ahlaki değerleri yok saymadan, onlara bağlı kalarak yolumuza devam etmek istedik.

Kriz dönemlerinde piyasada sağladığınız güvenin faydasını gördünüz mü?

- Evet gördük, geçmişte bir mali krizimiz oldu, araya hiç kimseyi sokmadan gidip kendim bankalara borcumu ödeme planı sundum. Bana inandılar, Allah da yardım etti, verdiğim tarihten çok önce ödedim borçlarımı. Gene kriz dönemlerinde de güvenilirliğimizin faydasını gördük.

Kriz sırasında ne gibi önlemler aldınız?

- Genelde küçüldük. Sanayi kuruluşlarımızda küçülme yerine, ihracatı zorluyoruz.

Çoğunlukla kamuya iş yapan bir grupsunuz.

- Çünkü sektörde genelde işleri ufak ufak bölüyorlar. Biz bölünmüş işler istemiyoruz. İşler bölündükçe bizi handikaplara sokuyor. Şu anda elimizdeki işlerin hepsi tesadüfen devlet işi. Şu anda 500 milyon dolarlık devlet işimiz var yurtiçinde.

Yurtdışında işleriniz var mı?

- Şu anda yurtdışında işimiz yok gibi. Rusya'daki MİR Müteahhitlik şirketimizin işyerini bir süre için askıya aldık

İnşaat sektörünün içinde bulunduğu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz.

- İnşaat sektöründe ciddi bir kriz var. Sektörün düzelmesi için önce Türk ekonomisinin düzelmesi lazım. Hükümetin 5 yıl aksaksız sürmesini ve ekonomiyi düzlüğe çıkarmasını temenni ediyorum. Bütün müteahhitlere dürüstlüğü tavsiye ediyorum. Müteahhitlik sektörünün disipline edilmesi lazım. İhalelerin, sadece birim fiyat usulüyle yapılmasından yllardır şikayetçiyim. Dünyanın pek çok yerinde benimsenen ‘anahtar teslim götürü bedel sistemiyle’ iş yapılması çok daha gerçekçi. Birim fiyat demode bir anlayış. Firma, ne yapabileceği işi kestirebiliyor, ne de devletin ayıracağı parayı. Anahtar teslim götürü bedel yönteminde iş tarif ediliyor risk payı, kárı içinde. Fazla çıkarsa da zararı üstleniyor. Mevcut sistemde yapamayacağı bir işin parasını alıyor. Dünyanın her yerinde bu iş böyle yapılıyor. Genellikle biz, devleti bir nevi kandırıyoruz maalesef. Devlet kandırılarak bir yere gidilmez.

Sağlık sektörüne girmek istiyordunuz. Hastane projeniz hangi aşamada?

- Hastane projesinden vazgeçtik. Çok para harcadık, çok güzel bir projeydi ama sonunda hiç ummadığım şeyler çıktı karşıma. Bu işi çok istiyorduk, ama bu sektör bizim ahlaki değerlerimize uymadı maalesef. Sağlık sektörünün işleyişindeki değerler, bizim prensiplerimize aykırı. Hastaneyi kurduktan sonra da kapımızı çalmak zorunda kalan bir hastayı parası yok diye kapı önüne koyamayız. Nereye kadar böyle götürebiliriz diye düşündük. Çocuklar basın frene dursun dedim. Hastane işinin bana göre olmadığını anladım.

İDRİS YAMANTÜRK

Güriş Holding Yönetim Kurulu Başkanı İdris Yamantürk, 1925 Rize Çamlıhemşin doğumlu. Henüz on yaşındayken babasını kaybeden Yamantürk, Hopa Ortaokulu'nda ikinci sınıfta okurken parası yatılı okuma hakkını kazanarak Erzurum Lisesi'ne gitti. 1946'da İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Fakültesi'ne girdi. Üniversiteyi Sümerbank bursuyla tamamlayan Yamantürk, 1952'de Etibank'ta işletme mezunu olarak çalışmaya başladı. 1956 yılına kadar devlette çalışan Yamantürk, 1958 yılında Güriş'i kurdu. Güriş Şirketler Grubu bugün inşaattan sanayie, sigortadan turizme uzanan on şirketiyle, 5 bin kişiyi istihdam ediyor.

Eşini kaybedene kadar bankada hesabı yoktu

Şahsi tasarruflarınızı nasıl değerlendirirsiniz?

- Benim bir bankada kişisel hesabım ancak iki yıl önce eşimi kaybettikten sonra oldu. O'nun hesabı bana geçti. O güne kadar benim hiç sahsi tasarrufum olmadı. Şimdiye kadar ben hep memur gibi ücret aldım, memur gibi yaşadım. Ben işadamı gibi değildim. Kár paylarımın da hepsini şirketin büyümesine harcadım.

Yalancılarla çalışmam

Güriş'te 99 başından itibaren tüm yetkilerinizi ikinci kuşağa ve yöneticilerinize bıraktınız. Bu kararınızdan memnun musunuz?

- Bütün sorumluluklardan kendimi kurtarmış durumdayım. Hiç bir imzam yetkim yok. Sadece Güriş Holding'de Yönetim Kurulu Başkanı olarak gençlere destek oluyorum. Gençler artık hiç şüphesiz benden iyi yetişmiş durumdalar, işi daha iyi götürüyorlar. Vaktiyle tek başıma yola çıkmıştım, şimdi büyük kadrolarımız var. Yaptığı resmin karşısına geçip tablosunu seyreden ressamın haliyeti ruhiyeti içindeyim, çok da mutluyum.

Yöneticilerinize çok güvenen biri olarak biliniyorsunuz. Beraber çalışacağınız yöneticilerinizi nasıl seçersiniz?

- Yönetici kadromuz aşağıdan gelen kadrodur. Çevremden pek az kimse yönetim kuruluna giriyor. Yönetim dizginlerini aşağıdan gelen kadro elinde tutuyor. Yöneticilerimin koyduğum prensiplere uymalarını bekliyorum. Hiç yalan söylemeyecek. Zaten yalan söylemedi mi başka kötülükleri yapmasına imkan kalmıyor.