TRT Avrasya özelleşiyor

Muharrem SARIKAYA

TRT Avrasya, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Orta Asya'daki beş Türk Cumhuriyeti ile kültürel ve sosyal ilişkileri geliştirmek hedefiyle 1992'nin Nisan ayında yayın hayatına başlıyor.

İlk günlerde yayının bu cumhuriyetlerde izlenebilmesi için karşılaşılan sorunlar, dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve Başbakanı Süleyman Demirel'in devreye girmesiyle aşılıyor.

Ancak aradan geçen zaman içinde yeni sorunlar başgösteriyor.

Orta Asya Türk Cumhuriyetleri'nden sorumlu Devlet Bakanı Ahat Andican, sorunu kısaca şöyle özetliyor:

‘‘Beş cumhuriyet de link hatlarını ardı ardına kapattı...’’

Ardından şu detay bilgileri veriyor:

‘‘Kazakistan 1996 Ekim'inde, Kırgızistan Kasım'ında, Azerbaycan ise geçen ay link hatlarını kapattılar. Özbekistan da yakında kapatacak.’’

Andican, sorunun bu ülkelerden kiralanan link hatlarının parasının ödenmemiş olmasından kaynaklanmakla birlikte, temelde başka nedenlerin bulunduğunu şu sözleriyle dile getiriyor:

‘‘Sorun sadece link hattı parası da değil. Biz o bölgeye bir arz sunmuşuz, ama talep yaratamamışız. Gece yarısından sonra verilen yayını kim izler?..’’

Andican, TRT Avrasya'nın bu ülkelere link hatlarından dolayı biriken borçlarının toplamının son bir yıl içinde 3 milyon 342 bin dolara çıktığını açıklayıp, ekliyor:

‘‘Azerbaycan'a bugüne kadar 2 milyon 142 bin dolar ödemişiz. 1.2 milyon dolar borcumuz var. Yayına devam için bir yıllığına bir milyon dolar talep ediyor. Kazakistan da yayına devam karşılığı 1.9 milyon dolar istiyor.’’

Bakan Andican, bu paraların rahatlıkla ödenip yayına devam edilebileceğini de vurguluyor. Ancak bunun sorunun çözümüne katkı sağlayamayacağını belirterek şu soruyu soruyor:

‘‘O bölge insanlarını yayına katmamışız, onlara dönük bir yayın politikası izlememişiz. TRT'de beş kişi ile bu işi götürmeye çabalamışız. Bu uygulamaya devam etmemiz halinde ne yarar sağlayacak?’’

Andican, Hindistan ve Çin'in bölgeye yaptıkları yayınlarda daha etkili olmaya başladıklarını da belirtiyor. Rusya'nın zaten ağırlığını korumaya devam ettiğini vurgulayarak TRT Avrasya'nın bunlar karşısında etkin hale getirilmesi gerektiğini söylüyor.

Bu nedenle konuyu, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile ilgili kuruluşların temsilcilerinden oluşan ‘‘Sosyo-Kültürel Kurul’’a getireceğini açıklayan Andican şöyle devam ediyor:

‘‘Eğer biz bu bölgede televizyon yayınında etkin olmak istiyorsak yayın politikasını değiştirmeliyiz.’’

Bu değişimi TRT ile yapamayacaklarını da belirten Andican, ‘‘TRT Avrasya'yı özelleştirmekten başka çaremiz yok’’ diyerek devam ediyor:

‘‘CNN veya MGM gibi bir yayın yapmalıyız. Yani haber ve müzik ağırlıklı bir yayın yapılmalı. Nasıl Türkiye'de CNN yayını kesildiğinde tepki gösteriyoruz, TRT Avrasya için de o bölgede aynı talebi oluşturmalıyız.’’

Andican ardından ekliyor:

‘‘Ben bu konuda kararlıyım. Özel sektörü çağırıp bir çözüm bulacağız. Kiralama veya kamu ile birlikte hareket edecek bir özel sektör yapısıyla Avrasya kanalının yayınlarını özelleştirmeden başka çaremiz yok...’’

TRT Genel Müdürü Yücel Yener de Andican'dan farklı düşünmüyor. Hatta beş Cumhuriyetin televizyon genel müdürlerini Ankara'ya davet ettiğini onların da görüşlerini alacaklarını söylüyor.

Medyanın kültür etkileşiminde bu kadar büyük önem kazandığı bir dönemde, geçen bir yıl süresince Orta Asya Türk Cumhuriyetleri'nin nasıl kaybedildiği de ortaya çıkıyor.