Dalgalı kur kesin çözüm mü?

Brezilya da periyodik krizler içine giriyor. 1999 yılında borçlarını çeviremeyecek duruma geldiler. Yapısal reformları aksatıyorlardı. Telefon şirketini özelleştirdiler. Özelleştirme parasının geldiği gün krize girdiler. Döviz kuru fırladı. IMF yardımı aldılar. Durumu biraz toparladılar. Ama, Brezilya'da dengeler hálá bıçak sırtında.

Brezilya'da seçimler yaklaşıyor. Yapılan anketlere göre sosyalist aday açık farkla önde gidiyor. Sosyalistlerin iktidara gelebileceği olasılığı piyasalar tarafından yapısal reformların duracağı anlamını taşıyor. Döviz kuru fırlıyor. Faizler yükseliyor. Brezilya'nın bir kez daha borçlarını çeviremeyebileceği konuşuluyor. Enflasyonunun tek haneli rakamlara indirmiş olan Brezilya'da enflasyonist baskılar artıyor.

Bütün bunlar dalgalı kur sisteminin bizim gibi ülkeler için iyi bir çözüm olup olmadığını düşündürtüyor.

ÇÖZÜMSÜZLÜK

Türkiye uluslararası sermaye hareketlerinin serbest olduğu dönemde üç genel seçim geçirdi. Üç seçimde de kontrollü kur rejimi uygulanıyordu. Seçim dönemlerinde kurlar üzerinde baskı oldu. Merkez Bankası müdahale etti. Ama, hiçbir seçimde döviz rezervleri bitmedi ya da kontrollü kur sistemi döviz rezervlerini tehdit etmedi. Kurlarda istikrarın sağlanması mümkün oldu. Seçimlerin ekonomik maliyeti asgaride tutulabildi.

Erken ya da geç, Türkiye bir başka genel seçime doğru sürükleniyor. Yaratılan siyasi belirsizliklerle döviz kurlarındaki artış mali piyasaların sinirini bozuyor. Faizler tırmanıyor. Mali piyasalardaki çalkantının makro ekonomik maliyeti çok yüksek oluyor.

Yaratılan durumu önlemenin de bir çözümü yok. Çünkü, seçime giden bir ülkede siyasi belirsizliği önlemenin bir yolu yok. Siyasetin parçalanmış olduğu ülkelerde bu sorun çok daha derin oluyor.

IMF kendi açısından belki haklı olarak program uyguladığı ülkelerde dalgalı kur sisteminin uygulanmasını istiyor. Bu yolla, siyasetçilerin IMF parası yoluyla şımarıklık yapmasını istemiyor. Şımarıklığın maliyeti kurların fırlaması oluyor. Dolayısıyla, dalgalı kur rejimi siyasetçileri disiplin altına sokan bir mekanizma olarak görülüyor.

GERÇEK

Seçime giden bir ülkede siyasetçilerin disiplin içinde hareket etmesi beklenemez. Seçim atmosferi uzadıkça dalgalı kurun yarattığı ek maliyetler ekonomileri bir çıkmaza sürükleyebiliyor. Karşımızda Brezilya ve Türkiye örnekleri var. Bu ülkelerde IMF programları başarılı olamadığı taktirde, dalgalı kurlarla kendi parasını korumaya alan IMF, aslında verdiği paraları çok daha büyük risklerin içine atmaktadır.

Bizim gibi ülkelerde dalgalı kur rejiminin ne getirip ne götürdüğü iyi hesaplanmalıdır. Mali sisteminin yarısı yabancı paralarda olan bir ülkede kurların kabul edilebilir bir istikrar içinde gitmesi her şeyden daha önemli gibi görünüyor.

Buna karşılık, dalgalı kur sistemi yoluyla faizleri düşük tutup borçların çevrilebilirliğini sağlamak her zaman mümkün olamıyor. Kurlar ve faizler aynı yönde hareket ediyor. Biri, diğerindeki oynaklığı azaltamıyor. IMF de bu gerçeği görüyor olmalı.