Çocuk haklarında ikinci kümedeyiz

Bugün 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü. Günümüzde çocuk hakları ile ilgili uluslararası belge niteliği taşıyan ve 20 Kasım 1989 tarihinde imzalanan Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 25’inci yılı. Biz de bu vesileyle konu üzerinde çalışmalar yapan önemli vakıflara Türkiye’nin çocuk hakları konusunda nerede olduğunu ve yapılması gerekenleri sorduk. Uzmanların ortak görüşü, çocuk haklarının giderek daha çok ihlal edildiği yönündeydi. Çocuk algısının değişmesi gerektiğini belirten vakıf başkanları, “Çocuğa yatırım yapmayan ülke kalkınamaz” diyerek bu konuda ikinci küme ülkeler arasında olduğumuzu vurguladı. İşte uzmanların çocuk haklarında Türkiye’nin yeri ile ilgili görüşleri:

Okullaşmada 173 ülke arasında 115’inciyiz

Mustafa Ruhi Şirin (Çocuk Vakfı Başkanı): “Sosyal güvencesi olmayan 0-18 yaş çocuklara 2006’dan bu yana sağlık güvencesi sağlanması önemli bir adım. Eğitim harcamalarında GSMH açısından 171 ülke içinde 144’üncü, okullaşma sıralamasında ise 173 ülke içinde 115’inci sıradayız. Türkiye’de ‘ihtiyaç temelli’ anlayıştan, ‘hak temelli’ anlayışa geçmek için, çocuk politikasına ekmek, su, hava kadar ihtiyaç var.”

Çocuğa yatırım olmadan kalkınma olmaz

Nevin Özgün (Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı Başkanı): “Çocukların ihmal, istismar ve tacize maruz kalmaları kaygılarımızı artırıyor. Toplumun çocuğa bakış kültüründe gelişme sağlayacak yeterli ve yaygın önlemler alınmıyor. Şunu unutmamak gerekir ki, çocuğuna yatırım yapmadan hiçbir ülke kalkınma sağlayamıyor.”

‘Yasa var, uygulama yok’

Esin Koman (Gündem Çocuk Derneği Başkanı): “Türkiye’de çocukla ilgili sözleşmenin imzalanmasıyla birçok olumlu yasal düzenleme yapıldığını söyleyebiliriz. Bu süreçte çocukların çalışma yaşı yükseltildi, ceza ehliyeti düşürüldü. Eksikleri olsa da bir Çocuk Koruma Kanunu yapıldı. Ancak yasalardaki bu nispeten olumlu durumlar, çocukların hayatına aynı şekilde yansımıyor. Var olan yasal düzenlemelerin uygulanması, izlenmesi, denetlenmesi konusunda ne yazık ki etkili mekanizmalar yok.”

Çocuk hakkına dijital katkı

ABD’de, UNICEF ile ortak çalışmalar da yürüten Harvard Üniversitesi İnternet ve Toplum Merkezi Genel Direktörü Urs Gasser, 1989’da Çocuk Hakları Sözleşmesi imzalandığında aynı zamanda ‘web’ kodunun da dünyaya açıldığına dikkat çekerek, dijital haklarla ilgili söylemde çocukların daha fazla yer alması çağrısında bulundu: “Dijital gelecekteki haklarını şekillendirirken, çocukların buna katılımını ileriye taşımalıyız.”

Haklar için ‘Imagine’

UNICEF, Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin (ÇHS) 25’inci yılı nedeniyle özel bir projeye imza atıyor. İngiliz şarkıcı John Lennon’un ‘Imagine’ (Hayal et) parçası, 1 milyonluk koro tarafından, farklı dillerde söylenecek. UNICEF Türkiye Temsilci Yardımcısı Lieke Van de Wiel şunları söyledi: “25 yıl önce çocuklara verdiğimiz sözü yenileyecek, her çocuğun önemli, her sesin değerli olduğunun altını çizeceğiz. Bugün, akıllı telefonlar ve tabletlere uyumlu bir uygulama yayınlanacak. Dünyanın her yerinde binlerce kişi, uygulama üzerinden ‘Imagine’ şarkısını seslendirecek. Montaj bittikten sonra da hepimizin hayali tüm dünyada yayınlanacak.” - Gamze KOLCU/ANKARA