Yola düşen şehir Yusufeli

BARAJ suları nedeniyle Adıyaman’ın Samsat, Şanlıurfa’nın Halfeti ve Batman’ın Hasankeyf ilçelerinin ardından bu kez Artvin’in Yusufeli ilçesi taşınmaya hazırlanıyor. Çoruh Vadisi’nde yapımı süren Yusufeli Barajı’nın gövde inşaatı yüzde 30 bitmesine rağmen, 5 yıl içinde taşınması planlanan yeni şehir için çalışmalar henüz yer seçimi ve çevre köylerde kamulaştırılma aşamasında. Yusufeli Belediyesi, hem ilçe halkının taşınma konusunda yaşadığı 40 yıllık belirsizlik ve endişeyi gidermek, hem de projenin dışarıya göçün önüne geçecek cazibe ve şartlarla uygulamaya konulması için biliminsanlarının bir araya geldiği bir sempozyum düzenledi. Sempozyumda yeni bir şehrin bürokratik engellerden bağımsız, eşgüdümlü çalışmalarla inşasının önünü açacak kalkınma ajansının hemen kurulması talebi öne çıktı. Festivalle iç içe geçen sempozyumu izledik, belediye başkanı ile 135 yılda 7’nci kez taşınacak davul-tulum-akordeon kardeşliğinin yaşandığı şehrin geleceğini konuştuk.

YILLARIN YORGUNU

Yusufeli Belediye Başkanı Eyüp Aytekin, halkının 40 yıllık endişesinin yakın tanığı, “Halkım neredeyse ben oradayım” diyor ve anlatıyor: “2013 Şubatı’nda barajın temeli atıldı. Daha önce kredili sistem vardı olmadı, DSİ kendi bütçesinden yapıyor. Finansman DSİ’den olan barajın müteahhidi Limak-Kolin-Cengiz ortaklığı, 486 milyon liralık bütçe. Temel atıldıktan sonra şehirdeki inşaat sektörü durdu. Ruhsat verilmiş yeni bir inşaat yok. Yasa çıktı, o tarihten itibaren yapılacak inşaatın, dikilecek hiçbir ağacın kamulaştırma bedeli ödenmeyecek diye. Yusufeli 40 yıldır baraj yorgunu. 2008’de kanun çıkarıldı ama ilk düğmeyi yanlış düğümleyince yanlış devam etmiş. Yeni yerleşim yeri seçilirken bilimsel/sosyolojik temelli çalışma yapılmış. Anketler yapılmış, gelir durumuna bakılmış ama yeni yerin altına iyi bakılmamış, yol yok, patika yok. 2000’lerde sorulmuş halka, yeni şehir neresi olsun diye, burası olsun demiş. Anket firması ile anlaştım, yüzde 70 burası diyor, sebep ne? Yusufeli dağılmaz diyor. Coğrafyası kötü ama bütün Yusufeli buraya mahkûm.”
Mühendis şu kadar su, şu kadar yükseklik, şu kadar elektrik hesabında ama bu hesabın içinde insan, doğa, kültür yok.”

Kalkınma için ajans kurulmalı

İlçenin geleceğini planlarken dertlerinin bir ekmek kapısı bulmak olduğunu söyleyen belediye başkanı Eyüp Aytekin şöyle konuşuyor: “Kanun teklifimizde bozuk orman arazilerinin yeni tarım alanı olarak halka açılması, iskan kolaylığı var. TOKİ yapacak konutları ama kredi verecek. Dükkânı olan dükkân, evi olan ev alacak. Mesele sadece vatandaşa konut yapmak ve teslim etmekle bitmiyor. Gelir getirici çalışmalar şart. Esnafın müşteri portföyü var, belli bir kazancı var, yukarıda bunları yeniden örgütlemeniz gerekiyor. Kültürel boyutu var. Sıfırdan kurgu gerekiyor. Bu binaları yaptım, onları da bedava verdim deseniz, sorunu çözemezsiniz. Diyoruz ki Yusufeli Barajı havzası kalkınma ajansı kurulmalı, bunun örneği Eskişehir’in Türk Kültür Başkenti Kalkınma Ajansı. Ajans kurulur, kaynaklar tek kaynaktan karşılanırsa bütün alanlarda çözmüş olursunuz.”

Sırtta taşınan toprağın sırrı

Yusufeli’nin 60 yıldır kurulu olduğu bugünkü yerinde Türkiye’deki tüm iklimler bir arada yaşanıyor. Dağlar sera vazifesi gördüğü için her türden meyve-sebze yetişiyor. Toprak çok verimli, çünkü sırtta taşınıyor. İnsanlar Çoruh havzasının bereketli topraklarını yamaçlarda kurdukları setlere taşıyor. İşte bu yüzden ki sırtta taşınan, organik tarımın en nadide ürünlerinin elde edildiği topraklar şehrin 711 rakıma taşınan yeni yerinde olmayacak.