‘Merkez’in canı ‘FED’A

TÜRKİYE Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) ağustos ayında yaklaşık 20 milyar dolarlık ABD tahvili aldı. Böylece Merkez Bankası tarihinde ilk kez 73.4 milyar dolarını ABD’ye bağlamış oldu. Türkiye yüzde 33.7 ile portföyünü hem yüzdesel hem de miktar olarak en çok artıran ülke oldu.

54.9 milyar dolarlık tahvil portföyünü 73.4 milyar dolara taşıyan rekor alım ABD Hazinesi tahvil liginde Türkiye’yi 18. sıraya tırmandırdı. Böylece Türkiye, Fransa, Almanya, Kore gibi dev ekonomileri geride bıraktı.

Peki Türkiye Merkez Bankası neden bir aylık süreçte bu kadar yüksek miktarda ABD tahvili aldı? Avrupa Merkez Bankası (ECB)11 Haziran’da tahvil faizlerini negatife çevirdi. Şu an parasını Avrupa Merkez Bankası tahvilinde tutanlar yüzde 0.2 negatif faiz nedeniyle kayba uğruyor. Bu durum Türkiye Merkez Bankası’nı harekete geçirdi. Erdem Başçı başkanlığındaki Merkez Bankası ECB’den parasını çekerek gözünü kırpmadan ABD tahviline geçirdi. Böylece Başçı, hem en geç 2015 Haziran’ında faiz arttırması beklenen ABD Merkez Bankası (Fed) adımı öncesinde iyi bir hamle yaptı, hem de ECB’ye para kaptırmaktan kurtuldu.

REZERV DE DEĞİŞMEDİ
ECB’den ne kadar para çekildiği açıklanmadığı için net olarak bilinmiyor. Ancak Türkiye Merkez Bankası’nın 2013 yıl sonu verilerine göre altın hariç 112 milyar dolarlık döviz rezervi bulunuyor. Merkez Bankası bunun 98.9 milyar dolarını yabancı ülke tahvillerinde tutuyor. ABD Hazine verileriyle karşılıklı kontrol edildiğinde Merkez Bankası’nın yıl başında 52.2 milyar doları ABD tahvilinde tuttuğu görülüyor. Geri kalan ise ECB dahil diğer yabancı ülke tahvillerinde.
Merkez Bankası’nın döviz rezervinde artış yönünde bir değişiklik olmadığı için ABD’ye yönelen 18.5 milyar doların ECB’den çekildiği anlaşılıyor.
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) en geç Haziran 2015’te faiz artırmaya başlaması bekleniyor. Böylece Merkez Bankası bu hamle ile ECB’de para kaybetmekten kurtulduğu gibi bir de ABD’de faiz geliri elde edecek. Bir başka deyişe Merkez Bankası kendisini güvenli bir limana demirlemiş gözüküyor.

Zorunlu karşılık operasyonu
AVRUPA Merkez Bankası’nın faiz oranlarını negatife çevirme kararının ardından Türkiye Merkez Bankası yerel bankaların Euro cinsinden zorunlu karşılıklarını dolara çevirmesini talep etmişti. 24 Temmuz’da yayımlanan bu karar 1 Ağustos’ta yürürlüğe girmiş, Türk bankaları bulundurduğu 12.7 milyar Euro, 17.1 milyar dolara dönmüştü. Bu revizyon, Türk bankalarının Rezerv Opsiyon Mekanizması çerçevesindeki lira cinsinden varlıkların zorunlu karşılıkları için Euro kullanamayacakları anlamına geldi. Böylece Merkez Bankası zayıflayan Euro tutarak zarar etmekten de kurtulmuş, dolarla kara geçmişti.

ECB ne yapmıştı
AVRUPA Merkez Bankası (ECB) bankaları kredi vermeye teşvik etmek ve fon akışlarını canlandırmak amacıyla 11 Haziran’da faiz oranını eksi yüzde 0.1’e çekmişti. Merkez Bankası verilerine göre AMB’nin kararını açıklamasından sonra Euro dolar karşısında değer kaybetmeye başlamıştı. Şu an ECB’nin faiz oranı eksi yüzde 0.2 seviyesinde. Bu karar 10 Eylül toplantısında alındı.