Kato Dağı'nda Roma keşfi

Çözüm sürecine paralel, turizm ve ticaret faaliyetlerinde patlama beklenen Güneydoğu Bölgesi’nde yürütülen jeolojik araştırmalarda büyük maden yataklarına ve antik bulgulara ulaşılıyor. İstanbul Üniversitesi (İÜ) Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Hüseyin Öztürk, başında bulunduğu ekiple yıllardır sürdürdüğü çalışmaların sonucunu Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bir brifingle aktardı, Hakkari’de teknik bir toplantı yapma kararı alındı. Prof. Öztürk, Romalıların arayıp bulduğu, işlettiği, kurşununu erittiği yatakları biz yeni keşfettik. 4 bin yıl önce cevherin eritilip kurşun elde edildiği Anadolu’da bugün kurşun eritmesini yapamıyoruz, cevheri taş toprak yurt dışına gönderiyoruz. Metalürjisiz madencilikle yabancılara hammadde temininden öteye geçemedi madenciliğimiz.” diyor.

ÇİN VE İRAN’A SATILIYOR

Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, Hakkari’deki Kato dağındaki araştırmalarıyla ilgili şunları söyledi:

“Hakkari de Türkiye’nin en büyük çinko kurşun yataklarında 10 yıldan beri üretim çalışmaları devam ediyor. Bu yataklara yabancıların ilgisi yoğun. Türkiye’nin en büyük çinko-kurşun yatakları Hakkari bölgesinde mi sorusuyla bu konuda bir makale de kaleme almıştım. İstanbul Üniversitesi’nde yapılan ‘Türkiye Kurşun-Çinko Yataklarının Jeolojisi ve Madenciliği’ sempozyumunda yataklara ait bulgularımızı yayınlamıştık. MTA ve DPT’nin kayıtlarında bulunmayan Hakkari bölgesindeki çinko-kurşun yataklarında, açık ve yeraltı işletmeleriyle zor koşullarda madencilik yapıldı. 5-6 şirketin faaliyeti sonucu ortalama yüzde 25 çinko ve yüzde 5 kurşun içerikli yaklaşık 600 bin ton cevher üretildi ve Çin ve İran’a satıldı.

DERİ TORBALARLA KURŞUN MADENİ

Yeraltına inildikçe her yerde eski üretim galeriyle karşılaşıldı. 60 cm çapında galerilerden oluşan boşlukların, yüzeyden yerin 40 m altına indiğini hayretle gördük. Galeri duvarlarında ağaçlara ait kazıma izleri ve içeride muhtemelen deri torbalarda taşıdıkları kurşun madenini çekmede kullanılan ağaç aletlerle karşılaştık. Fakat işin hayret verici olanı, bugün yeni ortaya çıkardığımız yatakları Romalılar muhtemelen 3-4 bin yıl önce kurşun madeni olarak işletmişlerdi. O zaman çinko metali bilinmediğinden, kurşun madeni alınmış, çinko cevherine dokunmamışlardı. Bölgedeki tüm damarlarda karşılaştığımız eski işletme galerileri, bugünkü içler acısı halimizi gözler önüne seriyor.

ROMALILARIN İŞLETTİĞİ YATAK YENİ KEŞFEDİLDİ

Romalıların arayıp bulduğu, işlettiği ve kurşununu erittiği yatakları henüz yeni keşfettik. 4 bin yıl önce cevherin eritilip kurşun elde edildiği Anadolu’ da bugün kurşun eritmesini yapamıyoruz. Cevheri taş, toprak yurt dışına gönderiyoruz. Metalürjisiz madencilikle yabancılara hammadde temininden öteye geçemedi madenciliğimiz. İşin zor ve ister istemez doğayı tahrip eden yıpratıcı kısmını biz yapıyoruz. Yani yol yapıp ortamı bozuyoruz, yerin karnını yarıp içinden madeni canımız pahasına zorluklarla alıyoruz. Bu kadar kirli ve zor işi yaptıktan sonra, işin karlı kısmını, yani metal eldesini yabancılara bırakıyoruz. Bununla ilgili adım atılması için Hakkarili madencilerle, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nda, Temmuz ayında toplantı yaptık. Bakan yardımcısının başkanlığındaki toplantıda teknik bir sunum yaptım. Bölgenin zorlukları nedeniyle bazı istekler yapıldı. Önümüzdeki günlerde Hakkari’de bir teknik toplantı yapılarak bir takım karaların alınması bekleniyor.”