Yolda yakıt muayenesi şart

Tedirginliği her halinden belli oluyor sürekli çevresinde kimsenin olup olmadığını kontrol ediyordu. Boşalan tenekeyi yere bıraktı dolusunu alıp aynı işlemi tekrarladı...
Yukarıdaki sahne herhangi bir filmden alınmadı. Arkadaşımız Burak Coşan dün bu sahneyi İstanbul’un göbeğindeki Esenler Otogarı’nda yaşadı. İki yıl önce de Radikal muhabiri Fatih Yağmur benzer sahneler görmüş yazdığı haberi Radikal’e manşet yapmıştık. Başlığımız ‘10 numara facia’ olmuştu. Yıllar geçiyor facialar bitmiyor. Depoların daha ucuza doldurulması için keşfedilen son madde ise trafo yağı.

Yüksek gerilim trafolarında kullanılan bu yağın görevi trafo içindeki gerekli izolasyonu sağlamak. Bu yağ olmadığı durumlarda fazlar arasındaki yüksek gerilim birbirine atlayarak kısa devreye dolayısıyla da patlamaya neden oluyor. Oldukça ince ve parlayıcı özelliği olan bu yağın temel görevi bu. Ancak gelin görün ki 10 numaranın kullanılmasını engellemek için ÖTV’ye getirilen ayarlamalar bu yağın cazibesini az da olsa azaltmış olacak ki otobüsçüler şimdi de trafo yağını depolara boca etmek ile meşgul.
Uzmanlara göre motorin yerine bir otobüse ya da kamyona yakıt olarak bu yağı koymak ise bombanın üzerinde seyahat anlamına geliyor. Türkiye’de bin türlü kalite kontrolünden geçen yakıtları yine bin türlü kalite kontrolünden geçen araçlarda kullanmak ne kadar güvenliyse 10 numara yağı ya da trafo yağını bu araçlarda kullanmak o kadar güvensiz.

HEP AYNI NUMARA: ÖLÜM YAĞI

NEDEN KULLANIYORLAR?

Peki ama otobüs ve kamyoncuların bu yağları yakıt olarak kullanmasının sebebini sadece cehalet ile mi açıklamalıyız. Elbette ki hayır. Bu yağların ne kadar güvensiz olduğunu, motorlarına nasıl zarar verdiğini onlar da çok iyi biliyor. Ancak maliyetler arasındaki korkunç fark son derece pahalı olan son model otobüslerin, kamyonların kuytu izbe köşelere çekilmesine ve depolarının bu yağlarla dolmasına neden oluyor. Düşünün bir otobüsün yaklaşık 450 litre olan deposunu litresi 4.40 liradan normal bir motorin ile doldurduğunuzda yaklaşık 2 bin lira ödüyorsunuz. Oysa depoyu trafo yağı, 10 veya 5 numara yağ ile doldurmanın bedeli ise yaklaşık bin lira. Yani depo başına bin lira cebinizde kalıyor. Otobüs ve kamyoncular bu para için bile bile, göz göre göre bu tehlikeli maddeyi kullanıyor.

NE YAPILDI?

Maliye 10 numara yağın motorin yerine kullanılmasını engellemek için bu üründe ÖTV artışına gitti. 10 numara yağın 0.3000 TL/Kg olan ÖTV tutarını 1.0560 TL/Kg’ye çıkardı. Ancak bu artış bile motorinin fiyatının yanına yaklaşmadığı için yakıtlar yağ deposuna dolmaya devam etti.

NASIL ENGELLENİR?

Türkiye’de satılan motorinin içindeki kükürt oranı önceden 1000 ppm’di. Bu önce 500’e indirildi şimdi ise 10 ppm. Bunun üzerinde kükürt içeren motorin yasal değil. Ya kaçak yollardan sokuldu ya da başka bir madde. Günümüzde kükürt oranını ölçmek son derece basit. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) kolluk kuvvetleriyle akaryakıt istasyonlarına gidiyor, kükürt oranı, ulusal marker üzerinden satılan motorinin yasal olup olmadığını denetliyor. Vergi denetimlerinin yapıldığı istasyonlar gibi yol üzerinde basit yakıt denetim istasyonları kurulursa çok basit yöntemlerle depolardan alınacak örneklerle yakıtların hem kalitesi hem de yasallığı denetlenebilir. Yasal olmayan veya kalitesiz yakıt tespiti durumunda ise cezalar ve hatta ruhsat iptalleri gündeme alınabilir. Siz istasyonları istediğiniz kadar denetleyin. Bu iş yollarda köşe başlarında yapılıyor. Akaryakıt sektöründen birçok isimle görüştüm dün. Yolcu otobüsüne, halk otobüsüne binen ancak bombaların üzerinde yolculuk ettiğini bilmeyen milyonlarca insanın hayatının ancak bu denetimlerle korunabileceğini söylüyorlar. Trafo yağını, 5 numara, 10 numara yağı yolda yakalamak şart. Ucunda ölüm var...