DDK'dan Madımak raporu

Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu 1-2 Temmuz 1993 tarihlerinde Sivas'ta meydana gelen 'Madımak Olayının' oluş şekli, amacı, sonuç ve tesirleri itibarıyla incelenmesi ile ilgili araştırma ve inceleme raporunu açıkladı. Raporda, "Olayın ortaya çıkmasında, önlenememesinde ve soruşturulmasında/yargılanmasında devlete terettüp eden ağır bir hizmet kusuru bulunmaktadır" denildi.

MADIMAK KATLİAMI
Sivas'ta 2 Temmuz 1993 tarihinde, Pir Sultan Abdal Kültür Etkinlikleri kapsamında kente gelen davetlilerin konakladığı Madımak Oteli ateşe verildi. 33 aydın ve 2 otel görevlisi ile 2 eylemci olmak üzere 37 kişinin öldü.

Raporun 'Tespit' bölümlerinde yer alan ifadeler şöyle:

"20 YIL GİBİ UZUN BİR SÜRENİN GEÇMİŞ OLMASI BAZI BİLGİ VE VERİLERE ULAŞILMASINDA GÜÇLÜK YARATMIŞTIR"
"TESPİT 1- Sivas olayları sırasında delillerin toplanması ve muhafazasında gerekli hassasiyetin gösterilmemiş olması ile Sivas olaylarının üzerinden 20 yıl gibi uzun bir sürenin geçmiş olması bazı bilgi ve verilere ulaşılmasında güçlük yaratmıştır. Bu kapsamda, soruşturma safhalarında delillerin toplanmasına ilişkin yetersiz uygulamalar, bilgisine başvurulan kişilerin olayları hatırlamakta güçlük çekmesi, sürece tanıklık eden bazı kişilerin vefat etmiş olması ve arşiv mevzuatı gereği saklama yükümlülüğünün sona ermiş olması gibi nedenler söz konusu dönemde yaşananların tam olarak tespit edilememesine ve bir kısım bilgi ve belgeye erişilememesine sebep olmuştur. Öte yandan, Sivas Olaylarının tarafı durumunda olan bazı kesimlerin Devlet Denetleme Kurulu tarafından yürütülen incelemeye karşı çeşitli biçimlerde tezahür eden dirençleri ile karşılaşılmıştır."

"...YAŞANAN GERGİNLİĞİ ARTIRICI GELİŞMELERİN KRONOLOJİK OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİNİ ZORUNLU KILMAKTADIR"
"TESPİT 2- Sivas, pek çok topluluğun, kavimlerin yerleştiği ve dinleri, inanışları, örf ve adetleriyle kültür çeşitliliği oluşturduğu bir yerleşim merkezi olmuştur. Bu çerçevede, Sivas’ta Alevi ve Sünni nüfus yüzyıllardan beri bir arada yaşamış olup zaman zaman 1978 Sivas Olayları gibi mezhep farklılığının ön plana çıkarıldığı toplumsal olaylar meydana gelmiştir. Bu itibarla, gerek 1993 yılının ilk yarısında ülke genelinde yaşanan bazı hadiselerin gerekse IV. Pir Sultan Abdal Etkinliklerinin hazırlık ve başlangıç safahatında yaşanan gerginliği artırıcı gelişmelerin kronolojik olarak değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Zira, Sivas Olaylarının gerçekleşmesinden önce oluşan ortam ve olayların kronolojik gelişimi bile tek başına; kamu yönetiminin söz konusu olaylardaki rolünü ve oluşan toplumsal krizi algılama ve yönetmedeki basiretsiz uygulamalarını ve Sivas olaylarına ilişkin kolektif hafıza gruplarının tutum ve yaklaşımlarını açıklayıcı niteliktedir."

"KAMU YÖNETİMİNİN SÖZ KONUSU OLAYLARDAKİ ROLÜNDE VE OLUŞAN TOPLUMSAL KRİZİ YÖNETMEDEKİ BASİRETSİZ UYGULAMALARI..."
"TESPİT 3- Sivas olaylarından sonra olayların oluş şekli ve mahiyetine ilişkin olarak çok sayıda iddia gündeme getirilmiştir. Söz konusu iddialardan sıkça kamuoyunda tartışılanlar Raporun Beşinci Bölümünde başlıklar hâlinde incelenmiş olup çoğunluğu kolektif hafızaların şekillendirdiği hususlardır. Bu hususların tümünde; toplumsal bellekler ve Devlet hafızasını oluşturan tüm tarihi tecrübedeki sorunlu yaklaşımların ve iktidar ilişkilerinin izlerini bulmak mümkündür. 2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas’ta yaşanan olay; farklılıklara ilişkin önyargılarımız, tahammül ve hoşgörü eksikliğimiz, ötekine zarar vermek amacıyla hegemonik güç ile kurduğumuz iktidar ilişkileri, tektipleştirme ve ötekileştirmeye dair siyasetlerimiz ve toplumsallaştırma çabalarımız, tüm yaşanan tecrübeleri tarihselleştirmedeki, geçmişi günümüzde yaşatmaya yönelik çabalarımız neticesinde hep birlikte oluşumuna katkıda bulunduğumuz bir olaydır. Bu açıdan, esas itibariyle söz konusu olaydaki sebep ve failleri; kamu yönetiminin söz konusu olaylardaki rolünde ve oluşan toplumsal krizi yönetmedeki basiretsiz uygulamalarında ve Sivas olaylarına ilişkin kolektif hafıza gruplarının tutum ve yaklaşımlarında aramak gerekmektedir."

"ALEVİLERİ, KÜRTLERİ, SOL DÜŞÜNCE SAHİPLERİNİ, GAYRİMÜSLİMLERİ VE FARKLILIKLARINI MUHAFAZA ETMEYE ÇALIŞAN DİĞER TOPLULUKLARI ÖTEKİLEŞTİRMİŞTİR"
"TESPİT 4- Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlayan 'kimlik' oluşturma çabaları gitgide çok kültürlülüğü reddeden bir kavramsallaştırmaya ve ilerlemeci bir toplumsal tasavvura kaymıştır. Akabinde cereyan eden tektipleştirmeye yönelik tüm uygulamalar ve toplumsallaştırma çabaları; dindarları, Alevileri, Kürtleri, sol düşünce sahiplerini, gayrimüslimleri ve farklılıklarını muhafaza etmeye çalışan diğer toplulukları ötekileştirmiştir. Alevi ve Sünni kimlikleri ile üst kimlik arasındaki ilişkinin oluşumu hem tarihsel süreç içerisinde cereyan eden bazı siyasi ve dini mücadelelerin büyük ölçüde kolektif hafızalarla tarihselleştirmesi hem de asırlar boyunca devam eden hegemonik ve hiyerarşik ilişki biçimlerinin izlerini taşımaktadır."

"ÖTEKİLEŞTİRMEYİ AMAÇ EDİNEN TARİHSELLEŞTİRME GAYRETLERİNİ TETİKLEMİŞTİR"
"TESPİT 5- Tektipleştirme siyasetleri neticesinde, şekillenen algılar ve yaşanan çatışmalar, düşmanlıklar, söylemler, eylemler bir yandan 'olması gereken tarih' yaratımını diğer yandan da hem buna hem de yekdiğerine ilişkin ötekileştirmeyi amaç edinen tarihselleştirme gayretlerini tetiklemiştir. Tarihselleştirmeye ilişkin biçim ve yöntemler, geçmişin günümüzü belirlemesine çoğu zamanda bunun da ötesine giderek güncelde yaşamasına yol açmıştır."

"DEVLETE TERETTÜP EDEN AĞIR BİR HİZMET KUSURU BULUNMAKTADIR"
"TESPİT 6- 2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas’ta düzenlenen etkinlik nedeniyle oluşan bir toplumsal kriz ve neticesinde 37 kişinin ölümü ile sonuçlanan bir 'katliam' ile ilgili olarak taraflarca geliştirilen tutum ve davranışlarda yukarıda bahsedilen tarihsel tecrübe ve toplumsal yapımızdaki kırılmaların ve mücadelelerin tüm izlerini görmek mümkündür.

YETERLİ GÜVENLİK ÖNLEMİ ALINMADI
Sivas’ta cereyan eden olay; 2 Temmuz 1993 tarihinde düzenlenen etkinlik nedeniyle oluşan bir toplumsal krizin başlangıcından sonuna kadar yönetilmesinde; gerek etkinliğin düzenlenme yerinin belirlenmesi gerekse katılımcı profilinin oluşturulmasında Devletin aktif katılımına ve apaçık gerçekleştiği/oluştuğu görülen toplumsal kriz riskine rağmen, gerek yeterli güvenlik önlemleri alınmadan etkinliğin yapılmasına Devlet tarafından ön ayak olunması
gerekse etkinliği düzenlemeye aktif olarak katılan Valiliğe ve katılımcı profiline yönelik olarak ciddi protestoların yaşanmasına rağmen; ortamı soğutmaya ve can güvenliğini sağlamaya yönelik olarak etkinliğin iptali, kalabalığın dağıtılması, katılımcıların otelden tahliyesinin sağlanması, sokağa çıkma yasağı uygulanması gibi tedbirleri almakta ciddi ihmal ve zafiyetler gösterilmesi neticesinde kontrolden çıkan ve kutsalına hakaret edildiğine ilişkin nefret duygularıyla hareket eden şuursuz hale gelmiş kalabalıklarca otelde bulunan 35 kişinin ölümüne yol açılması ile sonuçlanan ve 'katliam' olarak nitelendirilmesi gereken bir toplumsal olaydır.

BAŞKA FAİLLER VE SORUMLULAR DA VAR
Sivas olaylarında yargılanarak çeşitli cezalara mahkum edilen toplam 81 kişi; otelde öldürülen 35 kişinin görünen, temas edilebilen ve yargılama süreçlerinin tespit ettiği sorumlularıdır. Yukarıda yer verilen tespit ve açıklamaların da gösterdiği üzere, olayların oluş şekli ve mahiyeti, bunların yanında, başka faillerin ve sorumluların da varlığına işaret etmektedir. Bu açıdan, esas itibariyle söz konusu olaydaki sebep ve failleri; kamu yönetiminin söz konusu olaylardaki rolünde ve oluşan toplumsal krizi yönetmedeki basiretsiz uygulamalarında ve Sivas olaylarına ilişkin kolektif hafıza gruplarının tutum ve yaklaşımlarında aramak gerekmektedir.

37 KİŞİNİN ÖLDÜRÜLMESİNE SEYİRCİ KALAN UNSURLAR
Başka bir deyişle, kolektif hafızalar arasında çatışmalı bir alana girip bir başka kolektif hafızayı ötekileştiren ve tarafsızlığını yitirecek nitelikte başka bir kolektif hafızaya ait bir etkinliği düzenleme ve heykel dikimi gibi sair işlere girişen ve güvenliği sağlamakla ilgili temel görevine ilişkin gereklerden hiçbirisini yerine getirmeyen ve olaylar sırasında da aynı zafiyeti gösteren ve olaylarda kontrolü yitiren ve böylece 37 kişinin öldürülmesine seyirci kalan ve sebep olan dönemin kamu yönetimi unsurları ile kamu yönetimine hakim olan paradigma ve yaklaşımlar da olayın esas failleri olarak görülmelidir.

ADLİ VE İDARİ SORUŞTURMALAR KAMU VİCDANINI TATMİN ETMEDİ
Aynı şekilde, yargıya müdahale niteliği taşıyan vasıtalarla olayın gerçek mahiyetini kavramaya yönelik çabaların sonuçsuz kalmasının; adli ve idari soruşturmaların kamu vicdanını tatmin etmeyen bir biçimde sonuçlanmasının ve böylece olayın tümüyle kolektif hafızalar tarafından tarihselleştirilmesine yol açılmasının da temel müsebbibi Devletin söz konusu olaylarda taraf hâline gelmesi ve geleneksel tarihselleştirme araçlarına başvurmasına ilişkin uygulama ve yaklaşımlarıdır.

AĞIR HİZMET KUSURU
Bu nedenle, olayın ortaya çıkmasında, önlenememesinde ve soruşturulmasında/yargılanmasında Devlete terettüp eden ağır bir hizmet kusuru bulunmaktadır.

DÖNEMİN TÜM RİCALİ VE YAKLAŞIMLARI SORUMLU
Bu açıdan, Sivas olaylarında hem yönetsel hem de siyasal organları itibariyle olayın temas ettiği dönemin tüm Devlet ricali ile yaklaşımları, 37 kişinin ölümünden dolayı; en az kalabalıkları şuursuz hale getiren ve kolayca tahrike kapılan Sünni kolektif hafızaya ait bazı algı ve yaklaşımlar ile sünni kolektif hafızanın tahrikine yol açtığı kanaati edinilen bazı davranışlar kadar sorumludur.

HERKES TÜM SUÇU KALABALIKLARIN VE TOPLUMUN ÜZERİNE YIKMA KOLAYCILIĞINI TERCİH ETTİ
Ne yazık ki, gerek kamu görevlileri ile ilgili etkin bir adli ve idari soruşturma ve yaptırım kapasitemizin olmaması gerekse siyasal sorumluluk algılaması ile ilgili yetersiz demokratik standartlarımız nedeniyle herkes “tüm suçu'' kalabalıkların ve toplumun üzerine yıkma kolaycılığını tercih etmiştir. Sorumlulukların böyle bir perspektifte belirlenmesi; hiçbir şekilde oteli yakan ve 35 kişinin ölümüne yol açan kişilerin ve anlayışların suçunu hafifletmeye yönelik bir tavır olmayıp; tam aksine, Sivas olaylarında söz konusu kişiler ve anlayışlar dışında da faillerin ve sorumlulukların olduğu gerçeğinin kavranılmasına ve topluma bu gerçeğin gösterilmesine yönelik bir yaklaşımı ifade etmektedir.

KOMPLO VE PROVOKASYON YOK:
Sivas olaylarının bir komplo ve/veya provokasyonun neticesinde gerçekleştiğine dair herhangi bir illiyet bağı kurulamamıştır.

TEK BİR KAMU GÖREVLİSİ CEZA ALMADI:
Ağır ihmaller zincirinde, ilin emniyet, asayiş ve genel yönetiminden sorumlu tek bir kamu görevlisi bile herhangi bir adli takibata (kovuşturmaya) maruz kalmadığı gibi en hafif bir disiplin cezası bile almamıştır.''