Taktiği ‘bilek güreşi’ vermiş

MEĞER hepsi birer taktikmiş. Önce iki ayrı grup gibi şartname almak, ihale öncesi hiç konuşmamak, teklifi baştan daha düşük verip rakipleri tartmak vs. İstanbul havalimanının ihalesini kazanan ve beş ortağın sözcülüğünü üstlenen Limak Holding Yonetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir ile önceki akşam birlikteydik. Her ne kadar Sabiha Gökçen Havalimanı terminalininin 18 ay gibi kısa bir sürede bitmesinin öyküsünü içeren kitap için toplansak da başrol 3. havalimanınındı.
Nihat Özdemir rahatttı ama ihaledeki en büyük rakipleri TAV’a karşı da öfkeliydi. İhale öncesi ve sonrasında yaşadıklarını anlattı. İşte  adım adım rekor  ihalenin hikayesi.

İHALE ÖNCESİ TAKTİKLER

* Hatırlarsanız 22 milyar 152 milyon Euro’luk bedel ile Cumhuriyet tarihinin en büyük özelleştirmesi olan 3. havalimanının ihalesini Kolin-Cengiz-Limak-Mapa ve Kalyon’dan oluşan 5’li ortak girişim grubu kazanmıştı. İhale öncesinde daha önce birçok ihaleye birlikte giren Kolin-Cengiz-Limak beraber şartname almış, Mapa ve Kalyon ise ayrıca şartname almıştı. İhaleye sayılı günler kala Mapa ve Kalyon, Kolin-Cengiz-Limak’a dahil olunca herkes biraz şaşırmıştı. Nihat Özdemir bunun ihale öncesi bir taktik olduğu söyledi. Tahminim rakiplerine ‘zorlanıyorlar’ imajı verdiler.
* İhale öncesi Hürriyet’te TAV CEO’su Sani Şener ile yaptığım söyleşi yayınlanmıştı. Ben ihaleye katılan tüm gruplara görüşme teklifimi yapmış, ancak sadece TAV’dan ‘olur’ yanıtı almıştım. İşte o söyleşi, Nihat Özdemir ve ortaklarının çok işine yaramış. Özdemir, “Cevaplardaki manipülasyonlar dikkatimizden kaçmadı. Açık söyleyeyim bayağı bir tüyo kaptık. Beş ortak bir araya gelip satır satır analiz yaptık. Strateji belirlemede o cevaplar çok işimize yaradı” dedi.
* İhale öncesinde 5 ortak ayrı ayrı maliyet analizi yapmışlar. Sonra bunları karşılaştırarak doğru fiyatlandırmayı belirlemeye çalışmışlar. Böylece ihaleye verecekleri maksimum teklifi belirlerken hata oranını çok azaltmışlar.

İHALEDEKİ TAKTİKLER

* İhale sırasında ilk tekliflerin yer aldığı zarflar açıldığında Kolin-Cengiz-Limak-Mapa-Kalyon grubu 12 milyar 682 milyon Euro teklif etmişti. Özdemir’in anlattığına göre rakiplerinin tersine küsüratlı ve orta karar bir teklif vermeleri de başka taktikmiş. Aslında belirledikleri rakam daha fazlaymış ama rakiplerine karşı başta daha zayıf bir görünüm sergilemişler.
* Nihat Özdemir ihalede kendisi için en heyecanlı anın ise TAV’ın zarflar sonrasındaki açık artırmada verdiği ilk teklif olduğunu söylüyor. Özdemir, “Makyol çekilmişti. Eğer TAV da çekilseydi o zaman bizim yaptığımız hesabın yanlış olduğunu düşünecektik. Ancak Sani’nin (Şener) ağzından 20 milyar Euro’luk ilk teklifi duyduğumda çok rahatladım. Yaptığımız hesabın doğruluğuna işte o zaman inandım” dedi.
* Önce birer milyon Euro’luk daha sonra 10-30 milyon Euro’luk artırımların taktik olduğunu zaten tahmin etmişsinizdir.
* Peki 22 milyar 152 milyon Euro’luk teklif nihai teklif miydi? İhalede beklediklerinin üzerinde bir rakam geldiğini söyleyen Özdemir, ‘daha ne kadar çıkacaktınız sorusunu’ ise gülerek şöyle yanıtladı: “Bu son teklifti, 1 TL daha çıkmayacaktık.”

İHALE SONRASI TAKTİKLER

* İhaleyi kazanan grup için en önemli eşik ihalenin finansmanı olarak gösterilse de Nihat Özdemir bunun aslında en kolay kısım olduğu görüşünde. Özdemir
nedenini şöyle açıklıyor: “İlk etapta 7.3 milyar Euro civarındaki kısım için finansman gerekiyor. Bunun yüzde 20’sini özkaynaklardan karşılayacağız. Kalan yaklaşık 6 milyar Euro için finansman bulmakta zorlanmayız çünkü 6,3 milyar Euro’luk bir Hazine garantisi var.”
* Nihat Özdemir finansman konusunda öylesine rahat ki, “Bu içinde Hazine garantisinin olduğu, hayatımda yaptığım en rahat finansman bulabileceğimiz ihale oldu. İhalesini aldığımız Bedaş ve Akdeniz elektrik ihalesi için para bulmak bundan bin kat daha zor. Orada krediyi bize veriyorlar, burada ise Hazine garantisi var” dedi.
* Özdemir “30 milyar Euro’luk kredi bulamazlar” yorumuna ise güldüğünü söylüyor ve ekliyor: “30 milyar Euro’luk krediyi ne yapacağız. Böyle bir krediye ihtiyacımız yok. Havalimanı bittikten sonra başlayacak kira ödeme sürecinde zaten yolcu gelmeye başlayacak. Biz her yıl eşit taksitle kira ödeyeceğiz. Toplu bir ödememiz yok ki...”
* Peki ilk etabın inşası için gereken yaklaşık 6 milyar Euro’luk krediyi kazanan grup nereden bulacak. Özdemir, yurtiçi veya yurtdışı veya hem yurtiçi hem yurtdışı kaynak kullanabileceklerini söylüyor. Dış finansman konusunda üstüne basa basa bir ülkeyi telaffuz etmesinin ise dikkatimi çektiğini söylemeliyim. Bu ülke Çin.
* Grup, kredi konusundaki çalışmaya ihaleden önce başlamış. Özdemir, “Çin’den Amerika’ya kadar açılabiliriz. İyi görüşmeler yapıldı ve halen devam ediyor. Faizler ciddi aşağıya geldi, bu lehimize” diye konuştu.

Hamdi Akın, Londra’ları ben inşaatları geziyorum

İHALE sonrası rahat bir görünüm sergileyen Nihat Özdemir’i ihaledeki en büyük rakipleri TAV’a karşı ise öfkeli gördük. Atatürk Havalimani isletmecisi TAV Havalimanları Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın’a kırgın olduğu görülen Özdemir, “Nasıl ödeyecekler diyor Hamdi Akın... 25 yıllık ihale için verdiğimiz fiyatta aramızda 40 milyon Euro fark var. 25 yılda ondan 40 milyon Euro’luk fazla çalışırsam, öderiz! Ki ondan 4 milyar Euro fazla çalışırım ben... Ben geceleri şantiyeleri dolaşırım, kendisi Londra’ları dolaşır.” Özdemir, ‘rakiplerinize kırgın mısınız’ sorusunu ise şöyle yanıtladı:

 “Çeçen’e kırgın değilim. Hamdi Akın ve Sani Şener basında çok konuştu. İhale öncesinde, sonrasında konuşmalarıyla manüple ettiler. Bir ihalede böyle davranılmaz... Makyol konuştu mu? İbrahim Çeçen konuştu mu? ‘Hamdi Akın, bizden başka kimse yapamaz’ dedi. Ya yaparsak, ki yapacağız. Kimin yüzüne bakacaklar.
Açılışa gelebilecekler mi? Bir konuyu da belirtmemde fayda var. Biz beş ortağız. Beşimiz de bu işi Sani’den daha iyi biliriz.”

Para kazanır mı?

İHALEDEN hemen sonra bir analiz yapmış ve ihaleyi kazanan grubun 25 yıl sonunda 5 milyar Euro civarında bir para kazanabileceğini belirtmiştim. Elimdeki kısıtlı verilerle şartname olmadan yaptığım bu analiz Nihat Özdemir’in de dikkatini çekmiş. “Başarılı ve doğru tespitlerdi” dedi.

* Bu arada yeri gelmişken belirteyim. Bazı arkadaşlar, analizimde işletme giderini unuttuğumu yazdı. Yorgunluktan olsa gerek yazımı dikkatli okumamışlar.
25 yılın uzun bir süre olduğunu, ‘işletme’ ve bazı öngöremediğimiz giderlerin şu anda yine öngöremeyeceğimiz  bazı gelirlerle karşılanabileceğine dikkat çekmiştim. Nihat Özdemir de “Havalimanlarında işletmecilerin ne işler yaptığı belli. Burada da benzer bir yapılanmamız olacak. Ulaşım ve yer hizmeti için yeni şirketler kurulacak. Airport City gibi bazı projeler de var. Bu tür projelerde de rolümüz olabilir ama henüz net birşey yok. Biz yolcu başına yiyeceği hesaplayabiliyoruz. Yolcu başına gümrüksüz satış mağazaları geliri, kira gelirleri, hangar geliri, tahmini ilave gelirlerimiz olacak. Mesela otel doluluk oranlarını tahmin ediyoruz. Bazı gelirlerden çok emin olmakla beraber bazı şeyleri de tahmin ediyoruz” dedi.
Nihat Özdemir ayrıca terminaller arasındaki raylı sistemleri özelleştirilebileceklerini bilirterek, “Tüm bunlara açığız, ama henüz hesabını yapmadık. Bunları kendimiz yapacak gibi hesapladık, ama ondan daha karlı bir teklif gelirse onu da düşüneceğiz” diye konuştu.
* Belirtmekte fayda var, 25 yıl çok uzun bir süre ve gelirlerin tümünü kestirmek güç. Ancak ihaleyi kazanan grubunun, yolcu servis gelirlerinin yanı sıra, köprü, konma, konaklama, kira, arazi tahsisi, yer tahsisi, baz istasyonu, Airport City, genel havacılık gelirleri, reklam gelirleri, aydınlatma, emniyet tedbirleri, follow-me gelirleri, kontuar, CIP, otopark, uçuş bilgi telefon, film çekme, emanet odası, akaryakıt ikmal imtiyaz, muayene-tedavi,otel, toplantı salonu, kargo ve yer hizmetlerinden de gelir elde edebileceğini söyleyebiliriz.

İnşaat ne kadar sürer?

NİHAT Özdemir havalimanının yapım aşamasında taşeronlar dahil toplamda 5 bin kişi çalışacağını söyledi. Özdemir “Birinci etap 3.5 yıl yani 42 ayda bitecek. İlave pistler var, o da 16 ay sürecek. 2023 yılında 100 milyonun üstüne çıkarız diye tahmin ediyoruz. Biz beş Türk firması olarak karar verdik; prensip olarak yabancı ortak almadık. Dünyada iki önemli havaalanı yapım firması olan Fransız ve Alman şirketleri ihaleye girdiler.
Biz yabancı firmalarla ortaklık kurmayarak ihaleyi aldık” dedi. Atatürk Havalimanı’na ilişkin bir soru üzerine Özdemir, “Öncelikle orası yeşil alan ve fuar alanına dönüştürülmeli. İstanbul’un nefes alacak yeri olmalı” değerlendirmesini yaptı. 3. havalimanının yapılacağı bölgedeki yeşil alan içinse Özdemir, “Çevreye saygılı bir grubuz...Hayatımda hiç ağaç kesmedim, hep diktim. En en az zararı verecek şekilde hareket edeceğiz. Raporları hazırlıyoruz, ağaçları taşıyabiliriz” dedi.