Fasulyeden küçük fakat zararı filden daha büyük

Twitter’da “Kendisi fasulyeden küçük fakat zararı filden daha büyük olan canlının adı nedir” diye sordum. Bilen pek çıkmadı. Biri “mercimekten küçük olsaydı kene derdim” dedi. Aslında o da sıcak bölgelerde ve tarla, su ve çayırlık alanlarda çok görülen bir haşeredir. Onun sürülerine ilkbaharla sonbahar ayları arasında rastlanır ve bu mevsimlerde büyük hasarlara sebep olurlar. Neden oldukları afet ise uluslararası problem haline gelmiştir. Bulutları radarla gözlenir ve uçaklarla onlardan korunmaya çalışılır.

AYDA 3500 KİLOMETRE YOL ALABİLİYORLAR

Aslında tek tek zehirsiz ve zararsız canlılardır. Birlikten kuvvet afet doğar sözü sanki bu küçük canlı için söylenmiş! Yoksa söylenmemiş mi? O zaman ben söyleyeyim... Bugün üzerinde pek durmadığımız, boyu küçük ama binlercesi bir araya geldiğinde etkisi çok yıkıcı olabilen “çekirge istilalarına” aslında hiç yabancı değiliz. Onların yıkıcı istilaları yüzünden Anadolu’da birçok çekirge adlı mevkii, şarkı ve oyun bulunmakta.
Örneğin şarkıların bazıları; Hop hop hopla çekirge/ Zıp zıp zıpla çekirge/ Benim canım çekirge/ Pıtı pıtı pıtı çekirge. Bazıları da; Eğri butlu, sivri butlu çekirge/ Malımın ortağı mısın çekirge/ Canımın ortağı mısın çekirge / şeklindedir. Malımıza ortak olan, canımızı yakan çekirge Afrika’dan gelen sürü halinde çöl çekirgesidir.
Çöl çekirgeleri Asya ve Afrika çöllerinin kıyısında yetişir. Büyük bir çekirge sürüsü 100 milyar çekirgeden oluşabilir ve 1000 kilometre karelik bir alanı kaplayabilir. Bir ay içinde 3500 kilometre yol alabilirler. Her bir çekirge bir günde kendi ağırlığı kadar ot yediğine göre, büyük bir çekirge sürüsü bir günde 100 bin ton bitki tüketebilir.

FAO TAHMİNLERİNE DİKKAT EDİLMELİ

İlkbahar, yaz ve kış yağmurlarını takip eden üç farklı çekirge üreme mevsimi var. Örneğin, Adana civarına yerleşen bir alçak basınç merkezi bazen çöllerden toz ve kum bazen de çekirgeleri Güneydoğu Anadolu’ya getirebilir. Temmuzdan itibaren Hamsin ve Sam Yeli olarak adlandırılan güneyli rüzgarlar ülkemizde esmeye başlar. Yani çöl çekirgelerinin Türkiye’ye taşınma ihtimali bu günlerde biraz artmaktadır. Her halde çekirge sürülerinin geçtiği yerlerde kıtlık oluştuğu ve onlarla doğru bir şekilde mücadele edilmezse insanların da açlıktan ölebileceğini söylemek gerekmez. Bu yüzden, Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Türkiye dahil bir çok ülke için hava şartlarına bağlı olarak aylık “Çöl Çekirgesi Tahminleri” yapıyor. Buna da biraz olsun dikkat edelim lütfen.

YAĞIŞ AZALINCA NÜFUSLARI ARTIYOR

Çöl çekirgeleri yıllık toplam yağışı 80 ile 400 kilogram arasında olan çöllerin kıyı bölgesindeki kumların üzerine yumurtalarını bırakır. Daha fazla yağış alan yerlerde çekirgelerin düşmanı olan diğer böcekler çok fazla sayıda görüldüğü için çekirgeler oralarda büyük sürüler oluşturabilecek sayıya ulaşamaz. Hava şartlarının kuru geçtiği dönemlerde çekirge düşmanlarının sayısında büyük azalmalar olur. Bu nedenle, kuru bir yıldan sonra  (bu yıl olduğu gibi!) yağmur yağınca çekirge nüfusunda bir patlama olabilir.
Kurak bir periyodu takip eden yağmurlar ile ortaya çıkabilen çekirge sürüleri bir yerden başka bir yere rüzgarlar ile taşınır. Böylece meteorologlar çekirge sürülerinin oluşumu ve hareketlerini günler ve haftalar öncesinden tahmin ederek onlara karşı erken müdahale ile mücadele edilmesine önemli katkılarda bulunur.