33 yıl önceki 91 günün hikayesi

İşte o haber:

''9l gün, ülke çapında bir bunalım yaratan ve "Orduya politika karışırsa ne olur" sorununun küçük bir provası şeklinde özetlenen Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atama işi Başbakan'ın "Atamalar tekemmül ettirilmiş ve görevlilere tebliğ edilmiştir" sözüyle çözümlendi. Bu arada soruna kesin formül bulamayan CHP hükümetiyle MC hükümeti başkanları birbirlerini suçlarken geride bir dava, bir de ihbar kaldı.

Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Ersun' un emekliye sevkedilmesiyle başladı Genel seçimler öncesi oluşturulan bu işlem bilhassa dış basında birtakım 'ters yorumlara' yol açtı. Dış basın seçimlerin yapılmasını istemeyen birtakım subayların ordudan uzaklaştırıldığını belgesiz iddia ederken, Ankara'ya gelen ve Türk dostu olmayan Herald Tribune Gazetesi'nin yazarı Sulzbcrger'in de, "Türkiye tarafsızlık politikasına mı yöneliyor" ve "NATO'dan Türkiye çıkarsa şaşmayalım" yorumlanyla bunalımın şekline ve çapına yeni bulgular eklendi, istismar edilmek istendi.

Olay, Ersun'un 1 Haziran 1977'de ve genel seçimlerden beş gün önce görevden ayrılmasıyla başladı. İktidara gelen CHP azınlık hükümeti sorunu "Bu muhim göreve istikrarlı bir hükümetin atama yapması gerektiği gerekçesiyle vekaletle çözme yolunu seçti. Ve Birinci Ordu Komutanı Orgeneral Ersöz KKK vekilliğine atandı. Ancak Ersöz, "Askeri Şûra toplantısı sonuna kadar görev aldığı" için MC hükümeti gelince eski görevine döndü ve KKK koalisyon hükümeti için bir sorun olmaya başladı. Silahlı Kuvvetler'de uygulanan kıdem ve rütbe esasına göre Orgeneral Ersöz'ün atanması gerekirken hükümet 3. Ordu Komutanı Ali Fethi Esener'i destekliyordu.

Başbakan Demirel, Esener'in kararnamesini hazırlatarak Genelkurmay Başkanı Sancar'a yolladı. Sancar'a bu atama ters geldi ve Cumhurbaşkanı Korutürk'e gitti, durumu tartıştılar. Genelkurmay Başkanı, Başbakan'a bağlı olduğu için Sancar'ın Esener'in atanmasına karsı çıkması olanaksızdı ve Korutürk yasalardaki "Cumhurbaşkanı atamaları onaylar" sözünü değerlendirerek, "Kararnameyi geri çevirmeden tutarak 30 Ağustos tarihini aşma" formülüne başvurdu. 30 Ağustos'ta terfi edemeyen Esener otomatik olarak bulunduğu rütbeyle emekli oluyordu.

Sancar bulunan formülü açıklıkla Demirel'e anlattı. Demirel, Florya Köşkü'ne giderek Cumhurbaşkanı'yla birkaç kez görüştü. Savunma Bakanı Bilgiç gibi Demirel de olumlu bir sonuç alamadı. Korutürk onay için bekleyen kararnameyi 30 Ağustos tarihine kadar tutacağını kesinlikle bildiriyordu. Bu durum karşısında yeni bir yol arandı. Üç kuvvet komutanının da emekliye sevkedilmesi ve böylelikle Dördüncü Ordu Komutanı Orgeneral Kenan Evren'in ya da Orgeneral Nurettin Ersin'in Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atanması sağlanacaktı. Bu düşünce etrafında iki kararname daha hazırlanarak Korutürk'e yollandı. Son ana kadar yapılan toplantılarda bu üç kararnameden hangisinin uygulanacağı anlaşılamadı. Geçen gece 2. ve 3. Ordu komutanlarının görevlerinden ayrıldığı haberi geldi. 29 Ağustos gecesi Türk Silahlı Kuvvetleri'nde görevi başında olan tek ordu komutanı Adnan Ersöz Paşa'ydı. Gece yarısından sonra saat 02.30'da Ersöz Pasa Genelkurmay'dan kozmik gizli şifreli bir emir aldı. Emrin icaplarını yerine getiren Orgeneral Adnan Ersöz hemen ordu komutanlığı görevini bıraktı. İlk kez devir teslim ve veda töreni yapılmadan sabaha karşı görev bırakılıyordu. Sabah erken saatlerde Birinci Ordu merkezi ünlü Selimiye Kışlası'na gelen üst derecedeki subaylar ve generaller nöbetçi subayının hazırol durumda "Komutan içerde efendim" tekmili ile karşılaştılar. Saat 05.00 de Ankara'dan gelen ve makama oturan yeni Birinci Ordu Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin ile karşılaştıkları zaman onlar da nöbetçi subayının heyecanını yaşadılar. Aynı gece televizyonda Türk ordusunun bütünlüğü ve komuta zincirindeki disiplin nedeniyle Kurtuluş Savaşı'nın kazanıldığı coşturucu bir lisanla tüm yurda duyuruluyordu.

İstanbul'daki 30 Ağustos geçit töreni başladığı zaman bütün gözler Korutürk ve Birinci Ordu Komutanı'nın bulunduğu tribüne çevrildi. Portatif tribünlerde Korutürk ve eşi için en önde iki koltuk hazırlanmıştı. Hemen arkadaki sandalyelerde ise protokole göre küçük beyaz kağıtlarla isimler yazılmıştı. Bunlardan birinde ''Or. Adnan Ersöz" yazılıydı. Alışık gözler Adnan Paşa'yı aradı ama dört yıldızlı siyah makam otomobilinden yeni Birinci Ordu Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin çıktı.

Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk yerini aldığı zaman yeni Birinci Ordu Komutanı ile bir müddet sohbet etti. Daha sonra tören boyunca sancakları selamlamak için ayağa kalkan Korutürki geçit bitince hemen köşke döndü. Geçit alanını dolduran İstanbul halkı cumhurbaşkanlarını özledikleri gözden kaçmıyordu. Ve Korutürk'ün gelişi ile gidişi sırasında kendisine büyük sevgi gösterisi yapıyorlardı.

Bu arada protokolde olayları tartışanlar Fahri Korutürk'ün kaç gün önce Savunma Bakanı Saadettin Bilgiç'e Orgeneral Fethi Esener'in kararnamesi için Florya Köşkü'nde "Özaydınlı Paşa olayından ders almadınız mı?" dediğini hatırlatıyorlardı.''