Lozan'ı unutmak

Enis BERBEROĞLU

Lozan

Herhalde farkındasınız, son günlerde Avrupa'da Türkiye'nin ulusal sınırlarını tartışmak neredeyse moda haline geldi. Almanlar, İngilizler, genç Türkiye'nin tam 75 yıl önce İsviçre Lozan'da imza koyduğu anlaşmayı unutmuş gibi.

Misak-ı Milli'ye bu ani itirazın nedenini belki de yerinde incelersek anlarız umuduyla önceki gün Lozan'a yollandık. Maksadımız zaman tünelinde geçmişe yürümek, Cumhuriyet'in kurucuları ile aynı havayı paylaşmaktı.

***

Heyhat, ilk hayal kırıklığını Lozan merkez garındaki Turizm Bürosu'nda yaşadık. Handiyse Erdal Bey'in pederiyle yaşıt bayan görevli Lozan Antlaşması'ndan habersizdi.

Önceden aldığımız öğütlere uyarak Lozan kıyılarına ulaştığımızda anlaşmanın imzalandığı binayı bulduk: Beau-Rivage Oteli...

1851'den bu yana hizmet veren otelin resepsiyonunda çalışan genç görevli, Turizm Bürosu'na göre daha pratikti. Yanımıza bir komi verip bahçedeki küçük anıta yolladı. Merdiven altına sıkışmış iki metrelik heykel, barış anlaşması şerefine dikilmiş. Barışı temsil eden meleğin kucağındaki iki çocuk, defne tacı uzatıyor. Ama her nedense diğer elleriyle meleğin saçını çekiştiriyor. Üstelik söylemeden geçemeyeceğiz; meleğin çıplak ayakları en az 43 numara... Cumuhuriyet'i kuran anlaşmayı anımsatması gereken bu eseri, küçük kiliselerde rastlanan Madonna heykellerinden farklı kılan tek ayrıntı, iki yanındaki plaketler. Biri 1922 tarihli İtalyan-Osmanlı barışını, diğeri Lozan Antlaşması'nı anlatıyor.

***

Beau-Rivage'in iyi niyetli ancak cahil resepsiyonuna göre Lozan Antlaşması'nın otelde kalan tek izi, bu anıttan ibaret. Aslında ilk bakışta haksız da sayılmaz. Çünkü yüksek kubbeli salonları, işlemeli sütunları ve Belçika yapımı ipek duvar halıları arasında dolaşırken, otelde tarihten çok Swatch saatleri ve Benetton tişörtlerinin pazarlandığını fark ediyoruz. Lozan Antlaşması'nın imzalandığı salon ise anlaşılan yıllardır süren tadilat kurbanı.

Oysa Beau-Rivage başka konularda tarihine sıkı sıkıya sarılmış...

Örneğin, Olimpiyat Müzesi'ne giden bahçe yolundaki küçük hayvan mezarlığı... Amerikalı çiftin yitirdiği finosu için 1930'larda diktiği mezar taşı, sanki dün konulmuş gibi temiz ve bakımlıydı. Ya İngiliz Büyükelçisi'nin Kraliçe Elizabeth'in tahttaki 20'nci yılını kutlamak için 1979'da parka armağan ettiği fidanın boy atıp koca ağaç olmasına ne demeli...

***

Özetle, Lozan'da taraf olan Avrupa gibi tarafsız ev sahibi İsviçreli de atılan imzaları unutmuş. Türkiye'ye düşen, hatırlamak ve her fırsatta hatırlatmak.

---