1998’de kazalar azaldı

Uğur CEBECİ

Henüz kesin raporlar yayınlanmasa da 1998 yılında ölümle sonuçlanan 37 uçak kazası meydana geldi. Bu kazalarda bin 281 kişi hayatını kaybetti. Kaza sayısı açısından 1998, geçtiğimiz yıllara göre orta sıralarda yer aldı. Ama ölü sayısının azalması ciddi bir gelişme olarak ortaya çıktı. Gelecek yıllar için büyük umut verdi.

Geniş gövdeli, daha fazla koltuklu uçakların sayısal artışlarına rağmen kazalardaki can kaybının azalması, imalatçıların son yıllarda kusursuz uçak yapmalarına, iyi testlerine, pilotların, hava trafik kontrolörlerinin eğitim seviyelerinin giderek yükselmesine bağlandı.

YILIN KAZALARI

Yıla damgasını vuran kaza Swissair'in New York-Cenevre seferini yapan MD-11 uçağının Atlantik Okyanusu üzerinde Halifax açıklarında düşmesiydi. Kazada 14'ü mürettebat olmak üzere toplam 229 kişi hayatını kaybetti. Araştırmalar, Kanada Sivil Havacılık Otoritesi, üretici firma Boeing ve Swissair tarafından ortaklaşa sürdürülüyor. Şu ana kadar enkazın önemli bir bölümü Okyanus'dan çıkarılarak Halifax'da biraraya getirildi. Son bulgulara göre yangın kokpiti çevreleyen kablolarda başlamış ve uçağın ön tarafını sarmıştı. MD-11’in burun tarafından çıkartılan parçalar üzerinde yapılan testlerde, burnun üst tarafındaki parçalarda ısının 572 dereceye kadar çıktığı saptandı. Yangının, kabindeki elektronik cihaz ve video sistemine giden kablolarda başladığı tahmin ediliyor.

SİS VE YAĞMUR

1998'deki en büyük ikinci uçak kazası 16 Şubat'ta Tayvan'da meydana geldi. Çin Havayolları'na ait Airbus A300-600 tipi uçak, 14 mürettebat ve 196 yolcusuyla Taipei Chiang Kai Shek Havalimanı'na inmek üzere yaklaşmaya başladı. Sis ve yağmur nedeniyle pisti göremeyen pilot, yaklaşma hattının 300 metre üzerinde olduğunu anlayınca pas geçerek tekrar inmek istedi. Yükselirken uçağın burnunu fazla kaldıran pilot, kontrolü kaybetti. Çakılan A300-600 tipi uçaktan kurtulan olmadı.

DAĞA ÇAKILDI

Bir başka büyük kaza ise Filipinler'de yaşandı. Cebu Pacific Air'a ait DC-9-32 tipi yolcu uçağı, 5 mürettebat ve 99 yolcusuyla Balatucan Dağı'na çakıldı. Olayda 104 kişi hayatını kaybetti. Kaza nedeni, meteorolojik şartların etkisiyle uçakta kontrol kaybı olarak açıklandı.

Üçüncü PAS

Yılın son büyük kazası ise Tayland'da Surat Thani Havalimanı'nda oldu. Thai Havayolları'na ait Airbus A310-200 tipi uçak, üçüncü iniş denemesinde kulenin 700 metre yakınında süratsiz kaldı ve sola doğru dönüşle çakıldı. Yapılan araştırma sonrasında pistin ışıklarının yanmadığı ortaya çıktı. Ayrıca havalimanına 6 ay önce takılan Aletli İniş Sistemi (ILS) konusunda da bazı şüpheler doğdu. Uzmanlar meteorolojik şartlar ve ayar yetersizlikleri nedeniyle ILS sinyallerinin saparak pilotu şaşırttığını tahmin ediyorlar. Kazada 101 kişi hayatını kaybetti. 45 kişi kurtuldu.

Hatalar çıktı

Kazalar yeni araştırmaları da yanında getirdi. Uçaklarda kullanılan kablolar ve yakıt depoları ile ilgili bu yıl detaylı araştırmalar yapıldı. Mayıs ayında Continental Havayolları'na ait bir B737-200 tipi uçağın yakıt depolarının içinden geçen kablolarda izolasyonların bozulduğu saptandı. Bunun üzerine hemen bir araştırma başlatan Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi FAA, eski nesil olarak adlandırılan B737'nin 100, 200 ve 300 modellerinin uçuşlarını durdurarak gerekli kontrollerin yapılmasını istedi. Aralık ayı içinde de B747'lerle ilgili yapılan kontroller sırasında, uçakların yakıt depolarının tam doldurulmamasına karar verildi. B747'ler bundan sonra uzun menzilli uçuşlarda, en az bir noktaya inerek zorunlu yakıt ikmali gerçekleştirecekler.

Geçen yılın kazaları

13.01.1998 An24 Ariana Afgan Havayolları

Yolcu sayısı: 6 mürettebat+45 yolcu

Ölü sayısı: 51

Yer: Kandahar

Taliban askerlerini taşıyan uçak yaklaşma sırasında yakıtının bitmesi sonucu düştü.

27.01.1998 F-27 Myanma Havayolları

Yolcu sayısı: 4 mürettebat+41 yolcu

Ölü sayısı: 15

Yer: Mynmar

Kalkış sırasında 2 numaralı motoru arıza yapan uçak, yandaki piste inmeye çalışırken banknete çarparak yandı.

02.02.1998 DC-9-32 Cebu Pacific Air

Yolcu sayısı: 5 mürettebat+99 yolcu

Ölü sayısı: 104

Yer: Caga de Oro (Filipinler)

Manila'dan kalkan uçak, seyir sırasında meteorolojik şartlardan dolayı Balatucan Dağı'na çarptı.

16.02.1998 A300-600 Çin Havayolları

Yolcu sayısı: 14 mürettebat+182 yolcu

Ölü sayısı: 196

Yer: Taipei (Tayvan)

pas geçtikten sonra yükseliş sırasında süratsiz kalan uçak çakıldı.

10.03.1998 B707-300 Air Memphis

Yolcu sayısı: 6 mürettebat

Ölü sayısı: 6

Yer: Mombasa (Kenya)

Yaklaşmada alçak kalan kargo uçağı, pist yakınlarına çakıldı.

18.03.1998 Saab 340B Formosa Havayolları

Yolcu Sayısı: 5 mürettebat+8 yolcu

Ölü sayısı: 13

Yer: Hsinchu (Tayvan)

Kokpitteki arızaya rağmen uçuşuna devam eden uçak denize düştü.

19.03.1998 B727-200 Ariana Afgan Havayolları

Yolcu sayısı: 13 mürettabat+32 yolcu

Ölü sayısı: 45

Yer: Charasyab (Afganistan)

Kabil'den kalkan uçak Kandahar'a alçalırken dağa çarptı.

22.03.1998 A320-200 Filipin Havayolları

Yolcu Sayısı: 6 mürettebat+121 yolcu

Ölü sayısı: 3

İnişte tek motoru reverse açamayan uçak, pistten çıkarak sürüklendi. Evlere çarpan uçak, 3 kişinin ölümüne neden oldu.

20.04.1998 B727-200 TAME

Yolcu sayısı: 10 mürettebat+43 yolcu

Ölü sayısı: 53

Yer: Bogota (Kolombiya)

Kalkıştan sonra sağa dönmesi gereken uçak yoluna devam etti. Ve dağa çarptı.

05.05.1998 B737-200 Occidental Hetroleum

Yolcu sayısı: 8 mürettebat+79 yolcu

Ölü sayısı: 75

Yer: Andoas (Peru)

Muhtemelen uçak kötü hava nedeniyle çakıldı. Araştırmalar sürüyor.

26.05.1998 Yunshuji Y-12 Mongolya Havayolları

Yolcu sayısı: 2 pilot+26 yolcu

Ölü sayısı: 28

Yer: Erdenet (Mongolya)

Fazla yolcu alan uçak kalkıştan 13 dakika sonra dağa çakıldı.

18.06.1998 SA.226TC Metro 2 Propair

Yolcu sayısı: 2 mürettebat+9 yolcu

Ölü sayısı: 11

Yer: Montreal Mirabel (Kanada)

Pilotlar motor arızası nedeniyle mecburi iniş için alçalırken sol kanatı infilak ederek uçaktan ayrıldı.

17. 17.07.1998 Il-76 Ukranie Transport Co.

Yolcu sayısı: 9 mürettebat+1 yolcu

Ölü sayısı: 10

Yer: Asmara (Bulgaristan)

Asmara'daki piste 7 kilometre kala bilinmeyen bir nedenden düştü.

19. 30.07.1998 Dornier 228 Air Allience

Yolcu Sayısı: 3 mürettebat+3 yolcu

Ölü sayısı: 6

Yer: Cochin (Hindistan)

Motor arızası bildirilen uçak askeri tesisin üzerine düştü.

30.07.1998 Beechcraft 1900D Proteus Air

Yolcu sayısı: 2 mürettebat+14 yolcu

Ölü sayısı: 16+1

Yer: Lyon (Fransa)

Cessna 177 tipi tek motorlu uçakla havada çarpışan yolcu uçağı denize çakıldı.

21.08.1998 DHC-6 Lumbini Airways

Yolcu sayısı: 3 mürettebat+15 yolcu

Ölü sayısı: 18

Yer: Ghorepani (Nepal)

Seyir sırasında uçak bilinmeyen bir nedenden dolayı düştü.

24.08.1998 F-27 Mynmar Airways

Yolcu Sayısı: 3 mürettebat+36 yolcu

Ölü sayısı: 39

Yer: Mynmar

Seyir sırasında Payakha Dağı'na çakıldı.

29.08.1998 Tu-154 Cubana

Yolcu sayısı: 14 mürettebat+76 yolcu

Ölü sayısı: 71

Yer: Quito-Mariscal Sucre (Ekvator)

Aşırı yüklenen uçak kalktıktan sonra irtifa alamadı ve köyün üzerine düştü. Köyde 10 kişi hayatını kaybetti.

02.09.1998 MD-11 Swissair

Yolcu sayısı: 14 mürettebat+215 yolcu

Ölü sayısı: 229

Yer: Halifax (Kanada)

New York JFK'den kalkan uçak kablo yangını nedeniyle Halifax'a inmek istedi. Uçak yakıt boşaltma sırasında okyanusa düştü.

25.09.1998 BAe146-100 Paukn Air

Yolcu sayısı: 4 mürettebat+ 34 yolcu

Ölü sayısı: 38

Yer: Boumahfouda (Fas)

Yaklaşma sırasında uçak Cabo de Tres tepesine çarptı.

30.09.1998 An24 Lion Air

Yolcu sayısı: 7 mürettebat+48 yolcu

Ölü sayısı: 55

Yer: Manmar (Sri Lanka)

Uçağın ayrılıkçı

gerillalar tarafından düşürüldüğü tahmin ediliyor.

10.10.1998 B727 Lignes Aeriennes

Yolcu sayısı: 3 mürettebat+ 38 yolcu

Ölü sayısı: 41

Yer: Kindu (Zaire)

Uçak kalkışından 3 dakika sonra gerillalar tarafından vuruldu.

01.11.1998 DC-3

Yolcu sayısı: 2 mürettebat+16 yolcu

Ölü sayısı: 11

Yer: Quezaltenango (Guatemala)

Alçalmaya geçen uçak meteorolojik şartlardan dolayı dağa çakıldı.

11.11.1998 An12 Sakha Avia

Yolcu sayısı: 7 mürettebat+6 yolcu

Ölü sayısı: 13

Yer: Krasnoyarsk

Kalkıştan 4 dakika sonra kötü hava şartları nedeniyle düştü.

11.12.1998 A310-200 Thai Airlines

Yolcu sayısı: 8 mürettebat+138

Ölü sayısı: 101

Yer: Surat Thani

Uçak havalimanına 3'üncü pas geçişi sonrası süratsiz kalarak düştü.

Güvenli uçtuk

Geçtiğimiz yıla, Samsun'daki uçak kazası ile başladık. Ocak ayında THY'nin RJ 100 tipi uçağı pistin dışına çıktı. Çok şükür can kaybı olmadı. Bir demet hata ve ihmalin oluşturduğu kazanın içeriği uluslararası kuruluşlarca dünyaya Hürriyet-Kokpit sayfası kaynaklı sunuldu. Keşke olmasaydı. Ama bir dizi ciddi ders aldık. Pişmanlıklar tecrübelere eklendi.

Sonraki günlerden birinde, İstanbul Havayolları’nın B737 uçağı pist dışına çıktı. Yağmurlu bir günde olan kazada da kimsenin burnu kanamadı. İki kazanın dışında üç uçak kaçırma olayı yaşadık. Birinde Adana'dan kalkan uçaktaki terörist bozuntusunu, yolcular etkisiz hale getirdi. Ciddi bir hata, facia olmadan önlendi. Allahtan terörist bozuntusunun bir yardımcısı uçakta yoktu. Bu olayda uluslararası kuralları hançerledik. Yine Adana'dan kaçırılıp Sofya diye Ankara Esenboğa Havalimanı’na indirilen uçakta da özel tim elinde bomba ve silah olan teröristi vurdu. Ama bu olayda 10-15 el ateş edilmişti. Büyük başarı gibi gösterilen operasyonda şükürler olsun pilotumuz sağ kurtuldu. O kadar çok kurşuna gerek var mıydı? Olayın akışı doğru, operasyonun icrası tümüyle hatalıydı. Umarım alınan ders, uçak içinde operasyon konusunda ciddi bir eğitimin parçası olur...

*

Fransız AOM'a ait MD83 uçağı Antalya Havalimanı’na zorunlu iniş yaptı. Kalkışta fırlayan lastik motora girdi. Pilot marş söyleyerek yolcuları sağ sağlim indirdi. İstanbul Atatürk Havalimanı’nda Air Liberte'ye ait DC-10 pistten çıktı. Bir Tarom uçağında motor yangını oldu. Hepsi atlatıldı. Ama yılın sonuna doğru Doğuş Grubu’na ait Kingair 350 uçağı Atatürk Havalimanı’nda, Antalya için kalkıştan 67 saniye sonra aprona çakıldı. İki pilotumuz öldü. Onları rahmetle anıyorum. Kaza nedeni rudder yani dümen kitlenmesi görünüyordu. Uçak bu kitlenmeyi daha önce de yapmıştı. Ama bu kez arıza süratsiz ve irtifasız bir zamanda yakaladı. Pilotlardan biri bu uçakta sadece dört saat uçmuştu. Talihsizlik erken geldi. Keşke yaşasalar ve çok yıllar uçsalardı.

Askeri pilotlarımızdan da kayıplar verdik. Bizim güvenliğimiz için öldüler. Onların hakkını ödememiz mümkün değil. Şehitlik rütbesi ile yaşayacaklar.

*

1998 yılında dünyada yaşanan büyük uçak kazaları ne yazık ki uçuş korkumuzu arttırdı. Dünyanın iyi ve güvenilir havayolu şirketlerinden Swissair'in MD-11 uçağının Kanada açıklarında denize çakılması, şirketin hiç haketmediği, yaşamaması gereken bir olaydı. Ama oldu.

1999, umarım hiç kazasız bir yıl olur. Korkularımız azalır. Dünyanın en güvenilir ulaşım aracı uçaklara, gönül rahatlığı ile bineriz. Ve gökyüzünün keyfini çıkarırız.