Uygarlığın beşiği Anadolu mu?

Güncelleme Tarihi:

Uygarlığın beşiği Anadolu mu
Oluşturulma Tarihi: Haziran 25, 1998 00:00

Haberin Devamı

Urfa yakınlarındaki Göbeklitepe'de yapılan kazılar, arkeoloji dünyasında yeni bir tartışma başlattı. Kazı bölgesinde ortaya çıkarılan 11 bin yıllık yapı kalıntıları, insanoğlunun konut yapımına sanılandan çok daha önce başladığını ve Yukarı Mezopotamya'nın bütün uygarlıkların başlangıç noktası olduğunu gösteriyor.

Arkeoloji bugüne kadar insanların ilk yerleşim yelerini neolitik çağda tarım toplumuna geçişten sonra oluşturduğunu kabul ediyordu. Milattan önce 10 bin ve 7 bin yılları arasında, Filistin'deki Eriha (Jericho) çevresinde yerleşen homo sapiens'ten kalan miras, bu tezi doğruluyordu.

Alman Der Spiegel Dergisi'nin son sayısındaki bir yazıya göre ise Güneydoğu Anadolu'da Göbeklitepe'deki buluntular, insanoğlunun daha tarım toplumuna geçmeden ilk konutlarını yapmaya başladığını ortaya koyuyor. Burdaki buluntular, piramitlerin yapımından 7 bin yıl önce Şanlıurfa yakınlarına yerleşen atalarımızın daha ‘‘avcı-toplayıcı’’ toplum düzeni içinde yaşarken kapısız evler yapmaya başladığını ortaya koyuyor.

15 metre yüksekliğinde, 90 bin metrekare genişliğindeki Göbeklitepe'deki kazılarda görevli prehistorya uzmanı Klaus Schmidt, yekpare taştan yapılmış kalıntıları ve kerpiç parçaları göstererek ‘‘Belki de burası bütün kültürlerin beşiği’’ diyor. 11 bin yıl öncesinden kalma, katakomp biçimindeki yapıların avcı-toplayıcılar tarafından geliştirildiği belirtiliyor.

Göbeklitepe kalıntılarının MÖ 10 bin yılına kadar dayandığını belirten arkeologlar, o dönemde seramik ve tekstilin, tarım ve hayvancılığın henüz var olmadığına dikkat çekiyorlar. Ancak zaten bunlara gerek de olmadığı belirtiliyor. Çünkü o dönemde Şanlıurfa çevresinde yaşayan tarih öncesi mühendisleri, tam anlamıyla cennetin orta yerindeydiler. Ceylan sürülerinin gezdiği sulak ovalarda fıstık ağaçları, meşe ormanları yükseliyordu. Kapadokya ve daha başka bölgelerde bulunan yanardağlardan çıkan volkancamı (obsidiyen), bıçak ve kama gibi kesici aletlerin yapımında hammadde olarak kullanılıyordu.

Kazı bölgesinde, 40 cm yüksekliğinde bir ‘‘Bereket Tanrısı’’ heykelinin bulunduğu yapıların en küçüğü en az 12 metre uzunluğunda. Evlerin damları, o dönemde T biçiminde dört adet payanda direği üzerinde yükseliyordu. Buluntular, evlerin duvarlarının 1.4 metre kalınlığında olduğunu kanıtlıyor. Ayrıca devrik vaziyette 9 metrelik bir taş da bulundu. Arkeologlar, daha önceleri ilk konutlar olarak 7 bin yıl önce Filistin'de garnizon tarzında inşa edilmiş, kapısız penceresiz evleri kabul ediyordu. Göbeklitepe'den önce de Türk arkeologların Çayönü'nde yaptığı kazılarda, MÖ 9 binden kalma, en eski dokuma ortaya çıkarılmıştı.

İNSANIN YÜKSELİŞİ

32000 Neandertal insanının soyu tükeniyor; homo sapiens sapiens soyu başlıyor. Fildişi yontularına rastlanıyor.

31000 Kilden hayvan heykelcikleri ve bereket sembolleri yapılıyor.

28000 Gerdanlık ve bilezik gibi takıların ticareti başlıyor.

25000 İlk müzik aleti

24000 Göçebelik bitiyor. Taş devrinin geç dönemlerinde insanlık kültüründe gelişmeler meydana geliyor.

20000 Mağara ressamlığının doruk noktası (İÖ 18000-10000)

18000 Ok ve yayın icadı

15000 Sibirya'da mamut kemiklerinden konut yapılıyor. Mızrak geliştiriliyor.

14000 Köpek, evcilleştirilip avda kullanılıyor

13000 Filistin ve Suriye'de ilk yerleşimler.

12000 Bileytaşının keşfi. Yabani tahılların öğütülmesi için dibek ve havan elinin kullanımı.

9000 Göbeklitepe' deki yekpare taştan tapınağın yapımı.

8000 Eriha'daki (Jericho) kulenin yapımı ve tarımın başlangıcı.

7000 Seramik kapların ortaya çıkışıyla mutfaklarda devrim. Koyun ve keçinin evcilleştirilmesi.

6000 Doğu Akdeniz'de çevre felaketi: Büyük köy kültürünün sonu.






Haberle ilgili daha fazlası:

BAKMADAN GEÇME!