İstanbul Yazıları
Güncelleme Tarihi:
İstanbul'un semtleri ve evleri
Yüzyıl başında İstanbul'da her sınıf halkın tercih ettiği ayrı birer semt ve mahalle vardı.
Seláatin Sarayları, Ayasofya'dan yani Topkapı Sarayı civarından başlar, düz bir hat boyunca Beyazıd Camii meydanına kadar uzanırdı. Bu hattın sağı Mahmut Paşa Yokuşu denen yere ve sol tarafı da Kadırga Meydanı denen yerden yine Beyazıd Camii meydanına kadar devam ederdi. Böylece Topkapı Sarayı'ndan başlayan Beyazıd Meydanı'nda son bulan sağlı sollu semtler, saraylar ve aralarında bulunan vüzera, ekábir ve Osmanlı ricalinin pek büyük konaklarıyla dolu idi.
(...) Fatih Cami-i şerifinden Çarşamba semtine kadar ilmiye ricali'nin konakları yeralmıştı. Beyazıd civarında olup halen Hasan Paşa Karakolu denen yerden Aksaray'a kadar sağlı sollu mahallelerde esnaf ve ticaret erbabıyla resmi daire kalemlerinde çalışan efendilerin haneleri bulunurdu. Aksaray'dan cerrahpaşa Camii yolunu takip ederek Koca Mustafa Paşa Camii'ne yakın mahalle kadar sağlı sollu rical ve mülkiye sınıfından kibarların konakları sıralanmıştı.
Dersaadet'in güney sahilini teşkil eden Kumkapı'dan başlayarak Yenikapı, Samatya ve Yedikule'ye kadar sahil boyunca tek tük Rum haneleri bulunmakla beraber ekseriyetle Ermeni hane ve mahalleleri yer alırdı (...) Balat'tan Eyüp yakınındaki Defterdar İskelesi'ne kadar uzanan yerlerde Musevi evleri, Eyüp'te ise baştan başa Müslüman mahalle ve evleri toplanmıştı.
(...) Beşiktaş'tan Ortaköy'e kadar salihsaraylar ve vezir yalıları, Ortaköy'de dere içinde yer yer Musevi, yer yer Ermeni evleri vardı. Kuruçeşme'den Arnavudköyü'ne kadar uzanan sahilde Ermeni yalıları ve kısmen İslam ‘‘sahilhaneleri’’ bulunurdu. (...) Üsküdar'da sahilden Selamsız'a kadar İslam evleri, Selamsız'da pek az Kıpti, çoğunlukla Ermeni, bir hayli de Rum evi vardı. İhsaniye ve Selimiye mahallelerini tamamen İslam haneleri kaplamıştı. (...) Büyük ve Küçük Çamlıca tepeleri tamamıyla üzüm bağlarıyla çevrili olup üzümleri pek meşhurdu. Buralarda ekseri ek*abirin ve ulemadan ileri gelenlerin bağları ve içinde birkaç odalı köşkleri vardı.Adalar yaklaşık seksen yıl öncesine kadar bomboştu.
Osmanlı Ádet, Merasim ve Tabirleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları